Συζητώντας με την Ισμήνη Μπάρακλη για "Το χελιδόνι του Βορρά"

Ερώτηση 1η: Τι σημαίνει λογοτεχνία για εσάς;

Ι.Μ.: Η λογοτεχνία, σαν όλες τις τέχνες, ακόμα και εκείνη του Καραγκιόζη που υπάρχει μέσα στο Χελιδόνι του Βορρά, είναι μια μορφή έκφρασης αλλά και επικοινωνίας, όχι μόνο με τον έξω κόσμο, αλλά και με τον έσω εαυτό. Και αν κάτι ανώτερο υπηρετεί τελικά η τέχνη, ίσως αυτό να σχετίζεται με τη μνήμη, με την έννοια της εσωτερικής μνήμης, με όσα ξεχάσαμε κατά τη διάρκεια του ταξιδιού και οφείλουμε να θυμηθούμε.

Στο τελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου, ο γιος της Δάφνης, παρατηρώντας τους ανθρώπους γύρω του, γεμάτους μεγαλεπήβολα σχέδια για το μέλλον, ευτελή όνειρα για δόξα και χρήμα, αναρωτιέται με έναν αντίστροφο τρόπο από το συνηθισμένο, όχι τι θα ήθελε εκείνος να του φέρει η ζωή, αλλά τι θέλει η ζωή από εκείνον. Ίσως και αυτή ακριβώς να είναι η σημασία της λογοτεχνίας, να τσιγκλάει τη μνήμη, να θυμηθούμε ποιοι είμαστε, γιατί έχουμε έρθει, και που θέλουμε να φτάσουμε.

Ερώτηση 2η: Ποιο είναι το χαρακτηριστικό γνώρισμα, κατά τη γνώμη σας, που κάνει κάποιον δημιουργό ξεχωριστό και αγαπητό στο αναγνωστικό κοινό;

Ι.Μ.: Το δικό του προσωπικό στίγμα, η αλήθεια του. Τώρα, αν το στίγμα αυτό, ταιριάζει με τα αισθητικά κριτήρια του αναγνωστικού κοινού, εκεί έγκειται η όποια εκτίμηση και αγάπη.

Ερώτηση 3η: Πώς θα χαρακτηρίζατε το βιβλίο σας “Το χελιδόνι του Βορρά”;

Ι.Μ.: «Το χελιδόνι του βορρά» θα μπορούσε να είναι ένα απαλό ιστορικό μυθιστόρημα της Μακεδονίας του προηγούμενου αιώνα που απορρόφησε τους μεγαλύτερους κραδασμούς της σύγχρονης ιστορίας. Ωστόσο, για εμένα είναι μια προσπάθεια να μαλακώσει τον μεγαλύτερο φόβο του ανθρώπου· τον θάνατο. Μια ιστορία, που αν είχε μιλιά θα έλεγε : θάνατος δεν υπάρχει!

Ερώτηση 4η: Η Δάφνη θα περάσει δια πυρός και σιδήρου στη ζωή της. Μετά από ένα ατύχημα καθηλώνεται στο κρεβάτι. Πιστεύετε ότι η πυγμή και ο δυναμισμός του ανθρώπου μπορεί να υπερνικήσει τα πάντα;

Ι.Μ.: Ο δυναμισμός από μόνος του μπορεί να αποβεί καταστροφικός και επικίνδυνος. Πολλές εσωτερικές και εξωτερικές δυνάμεις πρέπει να εναρμονισθούν αναμεταξύ τους ώστε ο άνθρωπος να επιτύχει ένα άλμα. Ο Καζαντζάκης στην «Αναφορά στον Γκρέκο» μιλάει για τον θεϊκό ρυθμό σε αντιπαράθεση με τον ανθρώπινο νου «…άστρα, πουλιά, σπόροι μέσα στο χώμα, όλα υπακούουν και μόνο ο άνθρωπος σηκώνει κεφάλι και θέλει να παρεβεί το νόμο και να μετατρέψει την υπακοή

σε ελευθερία, γι’ αυτό κι απ’ όλα τα πλάσματα του Θεού αυτός μονάχα μπορεί κι αμαρταίνει… τι θα πει αμαρταίνει; Χαλνάει την αρμονία». Αυτή η «υπακοή» του Καζαντζάκη είναι η μεγαλύτερη δύναμη του ανθρώπου, αν καταφέρει να την ανακαλύψει. Στο Χελιδόνι του Βορρά, ο Νιόνιος και ο Μίμαρος είναι οι άνθρωποι που διαμορφώνουν και επηρεάζουν τον χαρακτήρα της Δάφνης, εντελώς διαφορετικοί μεταξύ τους - σα να κρατάει ο ένας τα ζύγια τους άλλου - χρωματίζουν το κορίτσι αυτό, ο καθένας με τα δικά του χρώματα ώστε να ισορροπήσει αυτές τις δυο μεγάλες δυνάμεις μέσα της: ελευθερία και πειθαρχία. Αυτή, κατά τη γνώμη μου, είναι η δύναμη του ανθρώπου, η εσωτερική γαλήνη που προκύπτει από την ισορροπία αυτή, ακολουθώντας τη ροή της ζωής, ζώντας αρμονικά την κάθε στιγμή, το εδώ και τώρα.

Ερώτηση 5η: Η Δάφνη θα ζήσει έναν έρωτα ζωής. Θεωρείτε ότι αυτές οι αγάπες μπορούν να μείνουν αναλλοίωτες στον χρόνο;

Ι.Μ.: Πιστεύω πως ασκούμε στα γεγονότα τη δύναμη της πρόθεσής μας. Ωστόσο, η ποιότητα της πρόθεσης, είναι το προσωπικό αποτύπωμα του καθενός, το αυτεξούσιο. Επηρεάζουμε, λοιπόν, εμείς οι ίδιοι τις σχέσεις μας, οι οποίες δεν βρίσκονται έξω από εμάς, αλλά διαμορφώνονται απολύτως από εμάς. Αν υπάρχει μια μεγάλη αγάπη, είναι γιατί εμείς το επιτρέψαμε, αλλά και το αντίστροφο.

Ερώτηση 6η: Πολλά ιστορικά γεγονότα περνάνε από τις σελίδες του βιβλίου σας. Ποιο ήταν, κατά τη γνώμη σας, το πιο δύσκολο και επίπονο;

Ι.Μ.: «Το Χελιδόνι του Βορρά» είναι μια βεντάλια του προηγούμενου αιώνα, από το Μακεδονικό Αγώνα, τη Σαλονίκη του Πρώτου Παγκόσμιου Πολέμου, την Κατοχή, μέχρι τα Ιουλιανά του ’65 και τη Χούντα των Συνταγματαρχών. Ένας ταραγμένος αιώνας γεμάτος θύματα, θύτες και ανοιχτές πληγές, εξίσου επώδυνες για όσους κρατούν ζωντανή την ιστορική μνήμη, αυτό εξάλλου είναι και ένα καθήκον της λογοτεχνίας, να συντηρεί τη μνήμη αυτή, να μην ξεχαστούμε στην πορεία των χρόνων, καθώς η ιστορία απαιτεί εγρήγορση εφόσον έχει την τάση να επαναλαμβάνεται.

Ερώτηση 7η: Ο Καραγκιόζης και οι φιγούρες του μας ταξιδεύουν πολλά χρόνια πίσω, στην παιδική μας ηλικία. Με αυτό το Θέατρο Σκιών μεγάλωσαν πολλές γενιές. Ποιο ήταν το έναυσμα που σας οδήγησε να συμπεριλάβετε στην ιστορία σας αυτόν τον τόσο αγαπητό χαρακτήρα των παιδικών μας χρόνων;

Ι.Μ.: Τιμής ένεκεν στη σπουδαία τέχνη του Καραγκιόζη που αποτελεί μέρος της λαϊκής μας παράδοσης και της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Τιμής ένεκεν και τα δυο ονόματα των ηρώων της ιστορίας, του Μίμαρου και του Χαρίλαου, αληθινά πρόσωπα, σημαντικοί Καραγκιοζοπαίχτες του προηγούμενου αιώνα.

Ο Μίμαρος, ο ήρωάς μου, μεγαλωμένος στα τσοπάνικα κονάκια της υπαίθρου, άνθρωπος με ευαισθησίες που συνομιλεί με τα πουλιά και ψυχανεμίζεται τα ζώα, δεν θα μπορούσε να γίνει κάτι άλλο, παρά ένα ευγενικός Καραγκιοζοπαίχτης, που θα γνωρίσει αργότερα τις αξίες της ζωής στην ακριβή του θυγατέρα μέσα από τις ιστορίες του Καραγκιόζη.

Ερώτηση 8η: Μακεδονικός αγώνας. Δεν υπάρχει εκτενής αναφορά αλλά μέσα από τις σελίδες σας συναντάμε τον Παύλο Μελά. Το Μακεδονικό είναι ένα ζήτημα που πονάει, και τον τελευταίο καιρό βρίσκεται στην επικαιρότητα. Απλή συγκυρία ή το συμπεριλάβατε για κάποιον συγκεκριμένο λόγο;

Ι.Μ.: Η Ιστορία της Ελλάδας είναι ο καμβάς όλου του βιβλίου και εκεί απλώνεται η πλοκή του, κάποιες φορές μάλιστα μέσα από τα μάτια μικρών παιδιών, όταν άθελά τους θα βρεθούν μέσα στη δίνη της. Το μυθιστόρημα ξεκινάει, χρονικά τουλάχιστον, από τον βάλτο των Γιαννιτσών, από Κομιτατζήδες και Μακεδονομάχους που διαμορφώνουν την πλοκή του βιβλίου, μπλέκονται αναμεταξύ τους και στο τέλος αφήνουν ένα ερώτημα να πλανάται στον ομιχλώδη αέρα του βάλτου και του μυθιστορήματος. Αν προσδιορίζεται, τελικά, ο άνθρωπος από την τυχαία καταγωγή του ή από την ευγένεια της ψυχής του, το αυτεξούσιο, που αναφέραμε προηγουμένως, το προσωπικό του, δηλαδή, στίγμα.

Ερώτηση 9η: Τι θα θέλατε να πείτε στους αναγνώστες σας;

Ι.Μ.: Κάθε επικοινωνία με τους αναγνώστες, είναι πολύ μεγάλη χαρά και τιμή για εμένα και διαβάζω όλα τα μηνύματα που μου στέλνουν με μεγάλη προσοχή. Αναγνωρίζω πως η μελέτη ενός βιβλίου είναι και αυτή μια τέχνη από την πλευρά του αναγνώστη, προκειμένου να επιτρέψει σε ένα βιβλίο να μιλήσει μέσα του και να βάλει σε κίνηση εσωτερικές του δυνάμεις. Πρόσφατα, ένας αναγνώστης μού ανέφερε μεταξύ άλλων πως διαβάζοντας το Μυστικό της Πεταλούδας, αναλογίστηκε τα σφάλματά του, μετάνιωσε για αυτά, έκλαψε, και όταν ολοκλήρωσε το βιβλίο αισθάνθηκε μια βαθιά γαλήνη. Ωστόσο, όλος αυτό ο πόλεμος που έγινε μέσα του, είναι δικό του κατόρθωμα και επιτυχία. Το βιβλίο, στάθηκε απλά η αφορμή.

Αν θα είχα, λοιπόν, κάτι να πω στους αναγνώστες, θα ήταν μόνο τούτο : Να διαβάζουν με ανοιχτή την καρδιά.

Ερώτηση 10η: Θα θέλατε να μας πείτε μερικά λόγια για το επόμενο συγγραφικό βήμα σας;

Ι.Μ.: Καλοδεχούμενο ό,τι φέρει η ζωή, κάθε νέο βιβλίο είναι ένα μεγάλο δώρο. Επί του παρόντος, απολαμβάνω ένα μικρό ανθάκι, που θα μπορούσε κάποτε να γίνει ένας όμορφος καρπός.

Β.Δ.: Σας ευχαριστώ πάρα πολύ για τη συνέντευξη που μου παραχωρήσατε! Εύχομαι κάθε επιτυχία και καλοτάξιδο “Το χελιδόνι του Βορρά” πετώντας πολύ ψηλά!!!

Ι.Μ.: Ευχαριστώ κι εγώ Βασιλική μου, για τις ερωτήσεις σου!

Ισμήνη Μπάρακλη: http://psichogios.gr/site/Authors/show/1002/ismhnh-x-mparaklh

"Το χελιδόνι του Βορρά": https://www.psichogios.gr/site/Books/show/1006046/to-xelidoni-toy-borra?cid=1006046

"Σμύρνη. Κυνήγι μαγισσών": http://psichogios.gr/site/Books/show/1003847/smyrnh-kynhgi-magisswn

"Το μυστικό της πεταλούδας": http://psichogios.gr/site/Books/show/1003423/to-mystiko-ths-petaloydas

Η ΙΣΜΗΝΗ Χ. ΜΠΑΡΑΚΛΗ κατάγεται από το Ναύπλιο. Φοίτησε στο St. George Commercial College και εργάστηκε επί σειρά ετών σε μεγάλη οικονομική εφημερίδα ως υπεύθυνη Εκδηλώσεων και Συνεδρίων. Είναι παντρεμένη και μητέρα ενός παιδιού. Γράφει για παιδιά και μεγάλους. Από τις Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ κυκλοφορούν τα μυθιστορήματα ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΤΗΣ ΠΕΤΑΛΟΥΔΑΣ και ΣΜΥΡΝΗ. ΚΥΝΗΓΙ ΜΑΓΙΣΣΩΝ.

(2019) Το χελιδόνι του Βορρά, Ψυχογιός

(2017) Σμύρνη. Κυνήγι μαγισσών, Ψυχογιός

(2016) Το μυστικό της πεταλούδας, Ψυχογιός

(2015) Το ημερολόγιο ενός κακομαθημένου 3, Μίνωας

(2014) Λικέρ τριαντάφυλλο, Μίνωας

(2014) Το ημερολόγιο ενός κακομαθημένου, Μίνωας

(2013) Από τα Gucci στο... ταγάρι, Μίνωας

(2013) Το ημερολόγιο ενός κακομαθημένου, Μίνωας

Το χελιδόνι του Βορρά

Αθήνα, 1982. 

Η Δάφνη, μια δυναμική αρχιτέκτονας, με αφορμή τη συνάντηση με τον μεγάλο έρωτα των φοιτητικών της χρόνων, θα αναμοχλεύσει αναμνήσεις της ζωής της, για να γυρίσει πολλά χρόνια πίσω και να συναντήσει ανθρώπους που τη σημάδεψαν, πριν κιόλας πάρει την πρώτη της ανάσα.

Κεντρική Μακεδονία, αρχές του προηγούμενου αιώνα. Ένα μωρό, μοναδικό απομεινάρι μιας φλεγόμενης καλύβας του βάλτου, αγωνίζεται να παραμείνει στη ζωή. Δυο αδέρφια, με τα χέρια φυτεμένα στο μνήμα του πατέρα τους, ορκίζονται να πάρουν εκδίκηση. Λίγα χρόνια μετά, ένα κορίτσι με μαρμαρωμένα πόδια αποχωρίζεται τον πατέρα του, που τον στέλνουν στην εξορία.  

Παιδιά της ελληνικής Ιστορίας, ξετυλίγουν το κουβάρι του μύθου μέσα στη δίνη της, όταν εκείνη τρυπώνει ύπουλα στις ζωές τους για να τις συγκλονίσει, σε μια παραμυθένια πολιτεία, τα Γιαννιτσά, έναν ζωντανό μπερντέ με τα παλάτια του και τις καλύβες του, κι ανθρώπους λογιών που θα περάσουν εμπρός του, δειλούς και ήρωες, εχθρούς και φίλους.

Σμύρνη. Κυνήγι μαγισσών

1922, Σμύρνη

Το κατατρεγμένο κορίτσι επιβιβάζεται στο πλοίο της σωτηρίας του, με προορισμό την Αμερική. Το μυστικό της θα γίνει ο ίσκιος που θα την ακολουθεί για μια ζωή.

1989, Δημοτικό Κοιμητήριο Κυλλήνης

Τα φτυάρια παλεύουν με το σκληρό χώμα πάνω από ένα αζήτητο μνήμα. Ξαφνικά παγώνουν όλα. Η εκταφή ματαιώνεται. Το μνήμα θαρρείς πως αντιστέκεται, σαν να κρύβει μέσα του μια ολόκληρη ιστορία. Ζωντανή. Στοιχειωμένη.

1993, Νέα Υόρκη

Το σημαδεμένο κορίτσι καταδύεται συχνά σε έναν αλλόκοτο εφιάλτη∙ φωτιά κι αντάρα, ουρλιαχτά και ολολυγμοί, και μια γυναικεία φιγούρα να ζητά από εκείνη κάτι… Άραγε τι; Ώσπου, μια παλιά φωτογραφία θα της γίνει εμμονή… ένα κυνήγι μαγισσών θα ξεκινήσει.

Πόσο μακριά μπορεί να φτάσει η αλήθεια μέχρι να αναδυθεί στο φως, ακόμα κι αν άργησε μια ολόκληρη ζωή;

Το μυστικό της πεταλούδας

«Τιποτένιος ο άνθρωπος,

οσμή από χώμα, καρτερεί τα φτερά να πετάξει,

να ξυπνήσει μια μέρα πεταλούδα.

Μυστικός ο αγώνας, κρυφός, μόνο για κείνον».

Τέσσερις γυναίκες στο χθες και το σήμερα ξεδιπλώνουν έναν τρισυπόστατο άντρα, ορίζοντας μοιραία και αμετάκλητα τη ζωή του, αυτή του Φραγκούλη του Ληστή, του Αυγουστή Παπαδάκη, του Γέροντα Ιωάννη∙ ενός επικίνδυνου ανθρώπου, ενός μοναδικά υπέροχου άντρα, ενός ταπεινού ασκητή… Ένας αόρατος διαβήτης χαράζει μοίρα προς μοίρα τον κύκλο της ζωής του, κεντώντας σταυροβελονιά παρόν με παρελθόν...

Ο ταραγμένος βίος ενός αμαρτωλού που τα βήματά του θα τον οδηγήσουν μέχρι τα πιο βαθιά μονοπάτια της αγάπης. Η παρανομία, τα πάθη, το έγκλημα θα συγκρουστούν με το βαθύτερο στοιχείο της ύπαρξης, τη συνείδηση. Κι ένας ισόβιος αγώνας ξεκινά, με τρόπαιο την κάθαρση και τίμημα τον αβάσταχτο έρωτα ανάμεσα σ’ έναν άντρα με σκοτεινό παρελθόν και μια γυναίκα με λαμπρό μέλλον… Πώς μπορεί ένας αδιέξοδος έρωτας να γεμίσει φως τις ζωές των ανθρώπων;