Κριτική Βιβλίου “Η φωτογραφία του ξεριζωμού” της Άννας Τσιλιγκίρογλου – Φαχαντίδου

1924. Ο τελευταίος ξεριζωμός είναι προ των πυλών. Οι ανταλλαγές των πληθυσμών συνεχίζονται και ήρθε και η σειρά και της οικογένειας Τσιλιγκίρογλου, μιας επιφανούς οικογένειας Ελλήνων. Μία φωτογραφία θα είναι ο μεγαλύτερος πλούτος που θα πάρει μαζί της όλη η οικογένεια. Προορισμός; Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Αναχώρηση: Νεβσερίχ. Η Ελένη με τα παιδιά της και τις αδερφές τις θα ξεριζωθούν. Θα αναγκαστούν να εγκαταλείψουν τα ιερά χώματα της πατρίδας τους και να ξεκινήσουν από την αρχή σε μία περιοχή άγνωστη σε αυτούς. Το μόνο κοινό γνώριμα είναι η ονομασία της τοποθεσίας, Νεάπολη εκεί, Νεάπολη Θεσσαλονίκης. Μόνο που στην πρώτη περίπτωση αγναντεύουν τον ποταμό και στη δεύτερη τη θάλασσα. Και ο αγώνας να εγκλιματιστούν σε έναν νέο τόπο, σε μία νέα κοινωνία ήρθε με πόνο ψυχής. Αλλά θα τα καταφέρουν.
Το βιβλίο είναι ένα οδοιπορικό αναζήτησης σε έναν άγνωστο τόπο. Η Ελένη, μητέρα και πατέρας, θα σταθεί στα τρία της παιδιά καθώς και στον Δημήτρη, πρώτο γιο του άντρα της. Το ψυχικό σθένος τεράστιο. Η κληρονομιά τεράστια. Το όνομα γεμάτο κύρος και αίγλη. Μόνο που στο νέο τους σπιτικό, αυτά είναι μηδαμινά για τους κατοίκους. Πραγματικά, με συγκίνησε το ήθος αυτής της γυναίκας και η παιδεία της. Αγκάλιασε και τα τέσσερα παιδιά το ίδιο. Τα πόνεσε και τα μεγάλωσε μόνη της, με τον άντρα της απών λόγω υποχρεώσεων. Αλλά άφησε παρακαταθήκη ένα κλειδί, το κλειδί της πόρτας του αρχοντικού της, και μία φωτογραφία όλης της οικογένειας, για να μη λησμονηθεί ποτέ το φευγιό τους και οι ρίζες τους.
Δεν γνωρίζω αν μπορούν τα λόγια μου να σταθούν αντάξια του αναγνώσματος. Εμένα με συγκίνησε και με έκανε να κλάψω. Παρόλο που ποτέ δεν έχω βρεθεί σε αυτά τα μέρη, οι χαρακτηρισμοί και οι λέξεις με ταξίδεψαν σε έναν φανταστικό κόσμο, όπου όλα έπαιρναν μορφή. Εκείνα τα χρόνια σκληρά. Οι αποφάσεις είχαν μόνο μία διέξοδο, αυτή της ζωής και επιβίωσης. Οι φωτογραφίες που παραθέτονται στο βιβλίο αποτύπωναν μία άλλη εποχή. Ακόμα και οι πίνακες της συγγραφέως σου έβγαζαν ένα πόνο. Και πως να μην πονέσουν αυτοί οι άνθρωποι, οι οποίοι έφυγαν κυνηγημένοι και εγκατέλειψαν το βιός τους χωρίς να φταίνε. Όχι πως έφταιγαν και οι Τούρκοι. Και αυτοί άμοιροι και αθώοι μπροστά στις κυβερνήσεις ήταν.
Το βιβλίο δεν ακολουθεί τη γνωστή πεπατημένη αλλά θα το θεωρήσω ως τη βιογραφία μιας ξεριζωμένης οικογένειας. Δεν θα βρείτε σάλτσες και αρώματα αλλά μία ωμή πραγματικότητα, σε αρκετά σημεία αιχμηρή και καταπέλτης. Αν λοιπόν ψάχνετε κάτι αντίστοιχο τότε ναι είναι το βιβλίο που ψάχνετε!




Βασιλική Διαμάντη