Κριτική Βιβλίου “Το υπουργείο της υπέρτατης ευτυχίας” της Arundhati Roy

Η Τζαχανάρα Μπεγκούμ γεννάει στη Σαχτζαχαναμπάντ, το Παλαιό Δελχί, ένα αγόρι. Ή, μάλλον, ένα παιδί που έχει αντρικά και γυναικεία γεννητικά όργανα. Η Τζαχανάρα το βλέπει αλλά φροντίζει να εθελοτυφλεί και να παρηγορεί τον εαυτό της ότι κάποια στιγμή θα εξαφανιστούν. Περίμενε χρόνια ολόκληρα να αποκτήσει γιο και δε θα επέτρεπε να συμβεί κάτι τέτοιο. Τα χρόνια περνάνε και η κατάσταση παραμένει ίδια. Ο Αφτάμπ μεγαλώνει και η ανάγκη του να βγάλει από μέσα του τη γυναίκα μεγαλώνει. Μεταβαίνει στο Κβάμπγκα, γίνεται Χίτζρα και ως Αντζούμ, πλέον, πουλάει το κορμί της. Η αλλαγή φύλου είναι ένα πολυπόθητο όνειρο, το οποίο γίνεται πραγματικότητα. Αλλά οι επιπτώσεις θα τη στιγματίσουν.
Θα γνωρίσουμε τον Σαντάμ Χουσεΐν, έναν νέο και θαυμαστή του νεκρού ηγέτη του Ιράκ, ο οποίος αποφασίζει να εκδικηθεί τους δολοφόνους του πατέρα του. Τη μικρή Ζαϊνάμπ, ένα μικρό κορίτσι χαμένο και παρατημένο από τους γονείς της. Η ευαισθησία της θα αναδειχθεί μέσα από την αγάπη της για τα ζώα, ούσα ενήλικη πλέον. Την Τίλο, μία γυναίκα δυναμική και ευαίσθητη συνάμα, ασυμβίβαστη και συμβιβασμένη με διάφορες καταστάσεις της ζωής. Πολλοί οι ήρωες, άλλοι πρωταγωνιστές και άλλοι δευτερεύοντες αλλά όλοι σημαντικοί εξίσου.
Φεύγοντας από το Παλαιό Δελχί, μεταβαίνει στο Κασμίρ. Εκεί, θα γνωρίσουμε τι υφίσταται η κοινωνία και τα όσα βιώνει η χώρα καθώς και την πολιτική στάση απέναντι σε κοινωνικά θέματα και φλέγοντα ζητήματα. Οι θάνατοι, οι διαδηλώσεις, η βία και η οργή ξετυλίγονται σε αυτή την πόλη, σε αυτή τη χώρα.
Αγαπημένο μου απόσπασμα είναι αυτό της σελίδας 40: «Ξέρεις γιατί ο Θεός έπλασε τις Χίτζρα;» ρώτησε τον Αφτάμπ ένα απόγευμα ξεφυλλίζοντας ένα παλιό τεύχος της Vogue από το 1967 με τσακισμένες τις άκρες των σελίδων του και γεμάτο ξανθές κυρίες με γυμνά πόδια που τόσο της άρεσαν.
«Όχι, γιατί;»
«Έκανε πείραμα. Αποφάσισε να πλάσει κάτι, ένα πλάσμα ζωντανό, ανίκανο να νιώσει ευτυχία. Και έπλασε εμάς».
Τα λόγια της χτύπησαν τον Αφτάμπ σαν γροθιά. «Πώς μπορείς και το λες αυτό; Εσείς εδώ είστε όλες ευτυχισμένες! Εδώ είναι το Κβάμπγκα!» της είπε νιώθοντας τον πανικό του να φουσκώνει μέσα του.
«Ποιον είδες ευτυχισμένο εδώ; Όλα τάχα μου και δήθεν είναι», απάντησε λακωνικά η Νίμο...
Το να είσαι ερμαφρόδιτος δεν είναι επιλογή. Η αλλαγή φύλου δεν είναι κακό. Η ανάγκη να νιώσεις ότι αγαπάς και αγαπιέσαι δεν είναι έγκλημα. Το να σε καταλαβαίνουν οι γονείς είναι αναγκαίο, είναι λύτρωση.
Η γραφή της συγγραφέως είναι ρεαλιστική, ωμή, σκληρή και αποπνέει έναν, εν μέρει, ρομαντισμό. Οι ανθρώπινες σχέσεις δοκιμάζονται, η ψυχή φορτώνεται με “αμαρτήματα”, οι γονείς ντρέπονται και φοβούνται την κατακραυγή του κόσμου και η αποσιώπηση γίνεται ο δυνάστης της ζωής τους.
Η ιστορία του βιβλίου αγγίζει πολιτικά και κοινωνικά θέματα. Ακόμα, η χώρα και οι πολίτες της κρύβονται πίσω από το φαίνεσθαι και τα θέματα “ταμπού” σιγούν... Οι πλάτες των κατοίκων δεν μπορούν να σηκώσουν αυτά τα βάρη και ακολουθούν την περίπτωση του στρουθοκαμηλισμού. Η ροή της ιστορίας είναι αρκετά αργή, αφήνοντας ορισμένες φορές ερωτηματικά στους αναγνώστες. Θα προτιμούσα να υπήρχαν κάποιες παραπομπές, από τη συγγραφέα, για θέματα που πολλοί αγνοούν, ενώ οι Ινδοί γνωρίζουν.
Η μετάφραση είναι ένα από τα ατού του βιβλίου, γι' αυτόν τον λόγο οφείλω να κάνω ειδική μνεία σε αυτή. Δεν είναι τυχαίο ότι ανήκει στις καλύτερες μεταφραστικές φωνές των τελευταίων ετών. Το λεξιλόγιο που χρησιμοποιεί η μεταφράστρια, Μαρία Αγγελίδου, αν μη τι άλλο μαγεύει τους αναγνώστες και ταιριάζει απόλυτα σε αυτή τη μελαγχολική χροιά που πιστεύω ότι ήθελε να προσδώσει η συγγραφέας στην ιστορία της, μέσω της οποίας επιθυμεί να γνωστοποιήσει στον κόσμο τα τεκταινόμενα, πολιτικά και μη, της χώρας της! Είναι γνωστό το έργο της Arundhati Roy. Ο ακτιβισμός της έχει βοηθήσει πολύ κόσμο στην Ινδία και έχει αφυπνίσει αρκετούς πολίτες του κόσμου!





Βασιλική Διαμάντη