Συζητώντας με τον Μιχάλη Κατσιμπάρδη

Ερώτηση 1η: Ποιος/α είναι ο/η αγαπημένος/η σας συγγραφέας;

Μ.Κ.: Από τους Έλληνες θα έλεγα, χωρίς περιστροφές, ο Νίκος Καζαντζάκης. Τόσο λυρικός, πνευματώδης και φιλοσοφημένος όσο κανείς άλλος. Από τους ξένους θα διάλεγα τον Προυστ. Πρόκειται για μια ιδιοφυία, χωρίς υπερβολή.

Ερώτηση 2η: Ποιο είναι το πρώτο βιβλίο που διαβάσατε;

Μ.Κ.: Δεν το θυμάμαι καν. Ήμουνα πολύ μικρός και είχα την τύχη μα μεγαλώσω μπροστά σε μια γεμάτη βιβλιοθήκη. Το πρώτο πάντως που με συγκίνησε ήταν το «Ένα παιδί μετράει τ’ άστρα» του Λουντέμη.

Ερώτηση 3η: Τι σας ώθησε να ξεκινήσετε τη συγγραφή;

Μ.Κ.: Νομίζω ότι δεν το είχα δρομολογήσει. Προέκυψε από μια εσωτερική ανάγκη να τιμήσω και ν’ αποχαιρετίσω τον πατέρα μου. Αφορά το πρώτο μου βιβλίο που αναφέρεται στη δοκιμασία του στα ναζιστικά στρατόπεδα. Από κει και πέρα άνοιξε η όρεξη μου κι έτσι προέκυψε το δεύτερο.

Ερώτηση 4η: Πώς θα χαρακτηρίζατε το βιβλίο σας “Στα μούτρα σου!”;

Μ.Κ.: Μια δροσερή ματιά στα άδολα παιδικά μας χρόνια. Μάλιστα, στα χρόνια εκείνα που οι στερήσεις σε υλικά αγαθά αναπληρώνονταν από τη συντροφικότητα, το παιχνίδι και τις σκανταλιές.

Ερώτηση 5η: Ο ανέμελος κόσμος των παιδιών της δεκαετίας του '70 με το παιχνίδι και τη χαρά συγκρούεται με τον σημερινό των videogames και της τεχνολογίας. Που πιστεύετε ότι οφείλεται αυτή η ραγδαία διαφορά στην εξέλιξη των γενιών;

Μ.Κ.: Είναι μια φυσική εξέλιξη των πραγμάτων. Πρώτα η τηλεόραση και αργότερα η σύγχρονη τεχνολογία του διαδικτύου στέρησαν από τις νεότερες γενιές τη χαρά του ομαδικού παιχνιδιού, αποτράβηξαν τα παιδιά από την ομάδα και τα οδήγησαν στην κατά μόνας επικοινωνία και τα μάγεψαν με την καταλυτική δύναμη της εικόνας.

Ερώτηση 6η: Γεύσεις και αρώματα ζωνταντεύουν στις σελίδες του βιβλίου. Εικόνες που σίγουρα θυμούνται οι παλιοί και γνωρίζουν οι νέοι. Ποιο ήταν το έναυσμα για να γράψετε για προϊόντα του τότε;

Μ.Κ.: Η μνήμη των παιδικών μας χρόνων είναι πολύ έντονη. Είναι γεμάτη από τις μυρωδιές των γλυκισμάτων που δεν τα είχαμε σε καθημερινή βάση, από τις εικόνες των πληγωμένων μας γονάτων, από τις φωνές των παιδιών που έπαιζαν τιτιβίζοντας σ’ όλες τις γειτονιές και από τη γεύση του πρώτου καλοκαιρινού παγωτού. Η νοσταλγία, ειδικά όταν αναφέρεται στην παιδική μας ηλικία, είναι πάντα γλυκιά και ελκυστική.

Ερώτηση 7η: Ο κόσμος μοιρασμένος σε δεξιούς και αριστερούς, όπως και τώρα. Πόσο έχει αλλάξει ο άνθρωπος στο πέρασμα αυτών των δεκαετιών;

Μ.Κ.: Το σχήμα αριστερός-δεξιός ως διαχωρισμός κομματικός έχει προφανώς τροποποιηθεί στις μέρες μας. Αυτό όμως που ακόμα παραμένει διαχωρισμένο είναι η έγνοια για τον άλλον, για το κοινό καλό, η διάθεση να υπερασπιστούμε αυτόν που αδικείται ή υποφέρει, η αποδοχή της διαφορετικότητας και η διάσωση της ανθρωπιάς ως στάσης ζωής. Αυτό σήμερα, κατά τη γνώμη μου, κάνει τη διαφορά των όρων αριστερός και δεξιός.

Ερώτηση 8η: Ο φόβος της βέργας των παλαιότερων χρόνων αντικαταστήθηκε με το άλλο άκρο, οι εκπαιδευτικοί να μιλάνε για “εκφοβισμό” σε περίπτωση που μιλήσουν με πιο υψηλό τόνο στους μαθητές τους. Θεωρείτε ότι χάθηκε το μέτρο ή είναι φυσικό επακόλουθο των όσων διαδραματίστηκαν κατά τα προηγούμενα χρόνια;

Μ.Κ.: Η μετεξέλιξη της κοινωνίας είναι αλήθεια επέδρασε αρνητικά στον ρόλο του σχολείου και τη θέση του δασκάλου. Ο τωρινός δάσκαλος ελέγχεται πολύ περισσότερο -και καλώς ελέγχεται-, ωστόσο με κριτήρια που απέχουν από την ουσία των πραγμάτων και κυρίως από άτομα που αγνοούν τις βασικές δομές της σύγχρονης παιδαγωγικής. Η αποδόμηση της εικόνας του δασκάλου από κάποιους γονείς μόνο καλό δεν προσφέρει στα παιδιά τους αλλά και στο ίδιο το σχολείο.

Ερώτηση 9η: Τι θα θέλατε να πείτε στους αναγνώστες σας;

Μ.Κ.: Απλώς να μην εγκαταλείπουν το διάβασμα. Το βιβλίο ανοίγει διάπλατα τον νου και μας προσφέρει αυτό που μας στερεί η εμμονή στην οθόνη, την ελευθερία και τη χαρά της δικής μας επιλογής.

Ερώτηση 10η: Θα θέλατε να μας πείτε μερικά λόγια για το επόμενο συγγραφικό βήμα σας;

Μ.Κ.: Δεν το γνωρίζω ακόμα. Θα πρέπει πρώτα να συμβιβαστώ με την ιδέα ότι είμαι και συγγραφέας.

Β.Δ.: Σας ευχαριστώ πάρα πολύ για τη συνέντευξη που μου παραχωρήσατε! Εύχομαι κάθε επιτυχία και καλοτάξιδα τα βιβλία σας!!!

Μ.Κ.: Εγώ σας ευχαριστώ για την ευχάριστη συνομιλία μας.

Ο Μιχάλης Κατσιμπάρδης γεννήθηκε στο Άργος και ζει στην Αθήνα. Είναι φιλόλογος και διδάσκει εδώ και πολλά χρόνια στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, ενώ για μια δεκαετία εργαζόταν στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο.

Έχει συγγράψει βιβλία με θέμα τη διδακτική της νεοελληνικής γλώσσας και μια σειρά άρθρων με αντίστοιχο περιεχόμενο. Έχει, επίσης, γράψει σενάρια για ντοκιμαντέρ καθώς και για την Εκπαιδευτική Τηλεόραση.

Από την Άνεμος εκδοτική κυκλοφορεί το βιβλίο-ντοκουμέντο «Δυο χειμώνες κι ούτε ένα καλοκαίρι», 2018.

(2019) Στα μούτρα σου!, Άνεμος Εκδοτική

(2018) Δυο χειμώνες κι ούτε ένα καλοκαίρι, Άνεμος Εκδοτική

(2002) Ταξίδι με τη γλώσσα μου Ε΄ δημοτικού, Μεταίχμιο

Συμμετοχή σε συλλογικά έργα

(2007) Η διαθεματικότητα στα φιλολογικά μαθήματα και τα σχέδια εργασίας / Project, Μεταίχμιο

Στα μούτρα σου!

Ένας μικρόκοσμος γεμάτος ανέμελα παιδιά και γονείς βυθισμένους σε έγνοιες αποτυπώνεται στον καμβά της εφτάχρονης δικτατορίας. Πάνω του απεικονίζεται η φαινομενικά αμέριμνη ζωή των ηρώων, στην οποία κυριαρχεί η αυθεντικότητα, η τρυφερότητα αλλά και η αφέλεια, το κουτσομπολιό και η φαιδρή σχολική διαπαιδαγώγηση. Οι ήρωες είναι μια παρέα παιδιών που σκαρώνει φάρσες, στήνει ομηρικούς καυγάδες, δημιουργεί φιλίες ζωής και ονειρεύεται το μέλλον, προσπαθώντας να κατανοήσει τον συχνά παράλογο κόσμο των μεγάλων.

Ο άγουρος έρωτας του ευαίσθητου Γιωργή για την όμορφη Ναυσικά, οι επιστήθιοι φίλοι του, ο εθνικόφρων διευθυντής, ο ανέμπνευστος δάσκαλος, ο θυμόσοφος γέρο-νησιώτης και οι δημοκρατικοί ενήλικες, που αντιστέκονται στο σκοτάδι της εποχής, είναι κάποιοι από τους χαρακτήρες που δίνονται με πολλή συγκίνηση αλλά και άφθονο χιούμορ.

Το βιβλίο αυτό ξυπνά, με τρόπο γλυκό και τρυφερό, νοσταλγικές αναμνήσεις στους μεγαλύτερους και προσφέρει στα νέα παιδιά ζωντανές εικόνες μιας γνήσιας αλλά αντιφατικής εποχής.

Ο συγγραφέας με τη μεστή, αισθαντική και ενίοτε καυστική γραφή του αποτυπώνει μια γενιά ανεπανάληπτης παιδικής αθωότητας σε ένα ζοφερό πολιτικό περιβάλλον.

Δυο χειμώνες κι ούτε ένα καλοκαίρι

Καλοκαίρι 1944. Λίγο πριν εγκαταλείψουν την Ελλάδα, οι Γερμανοί πυρπολούν, βασανίζουν, αιχμαλωτίζουν, αφανίζουν περιουσίες και ψυχές. Ο πατέρας μου ήταν νέος, γεμάτος όνειρα για τη ζωή, περίμενε τη στιγμή που θα του δινόταν η ευκαιρία για το μεγάλο φτερούγισμα. Ο πόλεμος όμως ανατρέπει τα οράματα. Βρέθηκε στη δίνη του, άγουρος ακόμα από ζωή. Αντιστάθηκε, αρνήθηκε την υποταγή στους κατακτητές, προδόθηκε, συνελήφθη, βασανίστηκε, σύρθηκε στα ναζιστικά στρατόπεδα της Γερμανίας. Έδωσε υπόσχεση να γυρίσει πίσω, στην πατρίδα και στους ανθρώπους του. Πάλεψε καθημερινά για την αξιοπρέπειά του μέσα στη φρίκη του στρατοπέδου, εκεί που η λέξη "άνθρωπος" χάνει το νόημά της. Γαντζώθηκε από τη ζωή και βγήκε απ' αυτή τη μάχη λαβωμένος μα ζωντανός. Γύρισε με λαχτάρα πίσω, σε μια πατρίδα όμως που δεν του άνοιξε ποτέ την αγκαλιά της. Μια μεταπολεμική Ελλάδα που κατασπάραζε τα παιδιά της, που έθετε διαχωριστικές γραμμές, που περιφρονούσε και τιμωρούσε.

Το βιβλίο αυτό ανοίγει διάπλατα την ψυχή του ήρωα, που για χρόνια ήταν βυθισμένη στο σκοτάδι. Και φέρνει στο φως όχι μόνο συνταρακτικά ιστορικά ντοκουμέντα, ερμηνείες και απαντήσεις σε πολλά "γιατί", αλλά επιπλέον πραγματεύεται τη δύσκολη κι ανεξερεύνητη σχέση του πατέρα-ήρωα με τον γιο-συγγραφέα. Μια σχέση που ποτίστηκε με περισσότερες σιωπές και λιγότερα λόγια.