Κυριακή 14 Οκτωβρίου 2018

Κριτική Βιβλίου “Οι αόρατες ερινύες της καρδιάς” του John Boyne

Ο Σίριλ είναι ο κεντρικός ήρωας της ιστορίας. Τον γνωρίζουμε από νεογέννητο. Μητέρα του είναι ένα ανήλικο κορίτσι, το οποίο μετά από τον εξευτελισμό που βιώνει από τον καθολικό ιερέα του χωριού αναγκάζεται να εξαφανιστεί και να μεταβεί στο Δουβλίνο. Θα συγκατοικήσει με ένα ομοφυλόφιλο ζευγάρι, τον Τζακ και τον Σον. Όμως θα αναγκαστεί να τον δώσει σε μία καλόγρια για να καταφέρουν να επιβιώσουν και οι δυο τους. Η γέννησή του θα είναι “επεισοδιακή” καθώς το ίδιο βράδυ ο Σον δολοφονείται από τον ίδιο τον πατέρα του για τις σεξουαλικές του προτιμήσεις.
Η ίδια θα δουλέψει σε ένα εντευκτήριο στο Κοινοβούλιο και θα προσπαθήσει να προχωρήσει τη ζωή της. Η δουλειά θα φανεί δύσκολη αλλά με πάθος και προσήλωση θα τα καταφέρει.
Ενώ το παιδί θα μεγαλώσει σε μία ιδιόρρυθμη οικογένεια. Γονείς του γίνονται μία συγγραφέας και ένας τραπεζίτης. Η Μοντ Έιβερι, η θετή μητέρα του Σίριλ, του υπενθυμίζει συνεχώς ότι είναι υιοθετημένος, και ο Τσαρλς Έιβερι, ο θετός του πατέρας, δεν χάνει στιγμή από το να του επισημαίνει ότι ποτέ δε θα γίνει αληθινός Έιβερι και ποτέ δε θα γίνει νόμιμος αποδέκτης της περιουσίας του. Οι καταστάσεις που βιώνει δεν έχουν κάποια μορφή κακοποίησης, απλώς μία συνειδητοποίηση για το μέλλον του και της αληθινής πραγματικότητας, ότι δεν είναι δικό τους παιδί αλλά ότι τον πήραν από μία καλόγρια.
Σε μικρή ηλικία θα γνωρίσει τον έρωτα της ζωής του, ο οποίος δεν είναι άλλος από τον Τζούλιαν Γούντμπιντ. Σκιρτήματα θα γεννηθούν εντός του, μόνο που δε θα μπορέσει να τα αποκωδικοποιήσει. Παραξενεύεται που σκέφτεται τον Τζούλιαν αλλά νομίζει ότι όλοι αυτά σκέφτονται, επομένως είναι απολύτως φυσιολογικό. Ο Σίριλ και ο Τζούλιαν θα χαθούν αλλά θα συναντηθούν και πάλι στο κολέγιο. Εκεί ο όμορφος και “κατασταλαγμένος” σεξουαλικά Τζούλιαν θα μετρά τις κατακτήσεις του. Μία έντονη θλίψη περιτριγυρίζει τον Σίριλ, ο οποίος συνεχίζει να είναι κρυφά ερωτευμένος με τον φίλο του Τζούλιαν. Καταπιέζει τα συναισθήματά του για να μη χάσει έστω τη φιλία του, την οποία τη θεωρεί κορωνίδα στη ζωή του. Οι εραστές του θα είναι πολλοί αλλά κανείς δεν μπορεί να καλύψει το κενό που φουντώνει εσωτερικά του. Άλλωστε, η ομοφυλοφιλία θεωρείται μία αρρωστημένη κατάσταση και τιμωρείται από το νόμο και καταδικάζεται από την καθολική εκκλησία.
Μετά από μία φυγή του θα μεταβεί στην Ολλανδία. Εκεί τα πράγματα είναι τελείως διαφορετικά. Ο καθένας έχει δικαίωμα να έχει σχέση με όποιο από τα δύο φύλα επιθυμεί. Εκεί, πλέον κάτοικος μιας άλλης χώρας αποκτά τον πρώτο του σύντροφο με τη μορφή σχέσης. Ακριβώς τότε γνωρίζει και την ομορφιά της ουσιαστικής σχέσης και όχι του μέχρι πρότινος γρήγορου σεξ. Ένα απροσδόκητο γεγονός θα αναγκάσει τον Σίριλ να εγκαταλείψει και πάλι μία ακόμα χώρα και να μεταβεί στη φιλελεύθερη Αμερική με τον σύντροφό του, Μπάστιαν και τον ανήλικο και χιλιοβασανισμένο Ιγκνάτς. Ο Ιγκνάτς θα βιώσει προηγουμένως την κακοποίηση από τον πατέρα του, ο οποίος τον έκδιδε στην παιδική πορνεία.
Στην Αμερική θα γίνει εθελοντής μιας πτέρυγας νοσοκομείου, όπου μετέβαιναν οι άνθρωποι που ασθενούσαν από AIDS.
Και μετά από την Ολλανδία και την Αμερική θα έρθει η στιγμή που θα επιστρέψει στα πάτρια εδάφη και θα προσπαθήσει να συνεχίσει τη ζωή του από εκεί που την άφησε με νέες προσθήκες ανθρώπων στη ζωή του και μία νέα ροή που κανείς δεν την περιμένει.
Στο βιβλίο θα δούμε τους νόμους εκείνης της εποχής για τον θάνατο ενός ανθρώπου, που τυχαίνει να είναι ομοφυλόφιλος και τις απίστευτες αγριότητες που βιώνουν αυτοί οι άνθρωποι γιατί έχουν άλλες σεξουαλικές αναζητήσεις, σαν να είναι παιδιά ενός κατώτερου θεού. Επίσης, φαίνεται ξεκάθαρα και η θέση της γυναίκας, η οποία λοιδορείται γιατί μένει έγκυος εκτός γάμου. Οι άντρες αποποιούνται των ευθυνών τους και μόνες υπαίτιες των καταστάσεων, στις οποίες έχουν περιέλθει είναι οι ίδιες καθώς είναι εύκολες και του δρόμου.
Οι γυναίκες, στο βιβλίο, αποκτούν “μυθικές” διαστάσεις καθώς τολμούν να τα βάλουν με τις συνθήκες διαβίωσης, με τους άντρες και τον σεξισμό τους, γίνονται οι ίδιες ναυαρχίδες και κολώνες της ζωής τους, έχουν έντονη προσωπικότητα και τσαγανό και προσπαθούν να κοντρολάρουν τα τυχόν προβλήματα που συναντούν στο διάβα τους και βρουν λύσεις για την επιβίωσή τους με το να στηρίζονται στα πόδια τους και στις δυνατότητές τους.
Ενώ οι άντρες που βρίσκονται στη θέση του Σίριλ καταπιέζονται κρύβοντας τον σεξουαλικό τους προσανατολισμό καθώς θεωρείται αρρωστημένο και μόνο με την τιμωρία θα “βγουν” από αυτό το τέλμα. Φτάνουν να βιώνουν συνεχή βασανιστήρια χωρίς λογική. Δεν μπορούν να μιλήσουν ελεύθερα και με αυτόν τον τρόπο φιμώνονται. Και μάλιστα, σε μία μεταπολεμική Ιρλανδία μέχρι πολλά χρόνια μετά, όπου συνεχίζει να θεωρείται αμάρτημα το να είσαι ομοφυλόφιλος. Ώσπου κάποια στιγμή, αρκετά αργά, η Ιρλανδία “αποκόπτεται” από τον σκοταδισμό και υπάρχει πλέον το δημοψήφισμα του σύμφωνου συμβίωσης μεταξύ ομόφυλα ζευγάρια.
Τα θέματα που θίγονται δεν έχουν να κάνουν μόνο με την ομοφυλοφιλία αλλά και με τον σκοταδισμό που εφάρμοζε η καθολική εκκλησία, καθώς ένας ιερέας είχε μεγαλύτερη και ουσιαστική εξουσία από την αστυνομία και τους δικαστές στην κοινωνία. Επίσης, ο καθένας μπορούσε να αφαιρέσει τη ζωή ενός ομοφυλόφιλου ανθρώπου, απλώς και μόνο επειδή τύγχανε να είχε άλλες σεξουαλικές προτιμήσεις. Ακόμα και η γυναίκα ήταν σε μειονεκτική θέση και δεν είχε δικαιώματα. Αν μία γυναίκα έμενε έγκυος αυτή είχε την απόλυτη ευθύνη, τη λοιδορούσαν και έφερε τη στάμπα της εύκολης και πρόστυχης. Ένα ακόμη μεγάλο κεφάλαιο είναι αυτό του AIDS και του κοινωνικού αποκλεισμού που βίωναν όλοι οι νοσούντες. Επιπλέον, ο συγγραφέας εξυμνεί τη γυναίκα και της αποδίδει τον φόρο τιμής που της αναλογεί χωρίς φανφάρες. Ένα άλλο σημαντικό θέμα είναι αυτό της παιδικής κακοποίησης αλλά και σεξουαλικής. Τέλος, μας διδάσκει και μας γνωρίζει βιβλία, τίτλους και συγγραφείς γνωστούς και άγνωστους προς εμάς. Προσωπικά, έψαξα κάθε βιβλίο από περιέργεια αλλά και αγάπη για να γνωρίσω πιθανές νέες αναγνωστικές διαδρομές.
Όλοι οι χαρακτήρες του είναι τέλεια σκιαγραφημένοι, με ανθρώπινες αδυναμίες, λάθος επιλογές, μαθήματα ζωής και εμπειριών και έναν ηθολογικό ιστό όπου έχουν τοποθετηθεί σε απόλυτα συνειδητοποιημένο πλαίσιο. Διακρίνεται η ευαισθησία του συγγραφέα για αυτό το θέμα και αυτό από μόνο του το κάνει ένα ιδιαιτέρως όμορφο ανάγνωσμα, μέσα από το οποίο βγαίνεις πιο δυνατός, συνειδητοποιημένος, με πυγμή και γνώσεις, τόσο του κοινωνικού περιβάλλοντος εκείνων των χρόνων –οι οποίοι δεν είναι τόσο μακρινοί αλλά φαντάζουν έτσι λόγω των ανισοτήτων που λάμβαναν οι πολίτες σαν άνθρωποι τρίτης κατηγορίας ή ενός κατώτερου θεού– όσο και του λογοτεχνικού γίγνεσθαι.
Άραγε ποιος άνθρωπος δεν έχει βρεθεί μπροστά στις αόρατες ερινύες της καρδιάς του και δεν αναμετρήθηκε με τα θέλω του και τους συμβιβασμούς του; Το ουσιαστικό δίδαγμα αυτού του βιβλίου είναι να σταθείς απέναντί τους και να προσπαθήσεις να βρεις τον εαυτό σου και να τον αγαπήσεις έτσι όπως είναι μαζί με τις αδυναμίες του, τα μειονεκτήματά του, τις ιδιαιτερότητές του και τα προτερήματά του. Αγαπημένο πόνημα για αναγνώστες με ευαισθησίες και συνείδηση!
 
 
 
 
 
Βασιλική Διαμάντη 
 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου