Τι κρύβεται πίσω από το ναυάγιο; Ποια ιστορία μεταφέρει τα γεγονότα πολλά χρόνια πίσω, στη Θεσσαλονίκη και τους Εβραίους; Εμπόριο αρχαιοκαπηλίας ή κάτι πιο βαθύ και σύνθετο; Τι σχέση έχει ο κλεμμένος θησαυρός – περιουσίες των Εβραίων της Θεσσαλονίκης που υφάρπαξαν οι Ναζί με την υπόθεση που προσπαθεί να ξεδιαλύνει ο Μπέρνι Γκούντερ;
Ο θησαυρός των Εβραίων της Θεσσαλονίκης δεν βρέθηκε ποτέ. Σύμφωνα με τους Ian Sayer και Douglas Botting, συγγραφείς του βιβλίου “Nazi Gold” υπολογίζεται ότι η αξία του ξεπερνά δέκα δισεκατομμύρια σημερινά χρήματα.
Ιδιοκτήτης του ναυαγισμένου πλοίου είναι ο Ζίγκφριντ Βίτσελ, πρώην στρατιώτης της Βέρμαχτ. Μόνο που ο Βίτσελ δολοφονείται και ο Μπέρνι πρέπει να βοηθήσει τον Έλληνα αστυνομικό, που ακούει στο όνομα Λεβέντης, αν θέλει να φύγει από την Ελλάδα σύντομα και να μην μπει στη φυλακή. Και εφόσον όλως περιέργως ο Λεβέντης βρίσκει τον Μπέρνι μπροστά στο πτώμα του Βίτσελ τον απειλεί ότι θα τον φυλακίσει αν δεν του δώσει τις διαβεβαιώσεις ότι δεν είναι ο δολοφόνος του.
Ο Μπέρνι, παρόλο που είναι Γερμανός, θα ξεχωρίσει τη θέση του από τις θηριωδίες των συμπατριωτών του και θα δηλώσει ανοιχτά ότι, ουσιαστικά, ποτέ δεν ηττήθηκαν οι Ναζί, ποτέ δεν τιμωρήθηκαν όπως έπρεπε και ότι η Δίκη της Νυρεμβέργης ήταν ένα φιάσκο και ένα φαίνεσθαι χωρίς καμία απολύτως επιβολή κυρώσεων. Άλλωστε, η Ευρώπη φαίνεται έτοιμη να ακολουθήσει ένα κοινό μέλλον με τη Γερμανία ως σύμμαχό της, ξεχνώντας εύκολα και γρήγορα όσα έγιναν. Και το κυριότερο; Έγινε η υπερδύναμη της Ευρώπης με κλεμμένα χρήματα και εις βάρος κάποιων ανθρώπων.
Θα δούμε τον Μπέρνι να καπνίζει ελληνικά τσιγάρα, Καρέλια, να περπατάει στο Μοναστηράκι και στο Σύνταγμα, να μεταβαίνει σε ελληνικές περιοχές, να θαυμάζει το κάλλος της Ακρόπολης και το μεγαλείο της αρχαίας ελληνικής ιστορίας.
Από την ιστορία η μυθοπλασία συναντά την ωμή πραγματικότητα. Πολλά ονόματα θα περάσουν από τις σελίδες του βιβλίου, ονόματα που “βασίλεψαν” και πέρασαν στα μελανά κιτάπια της ιστορίας, όπως είναι ο Μαξ Μέρτεν, ο σκληρός, σαδιστής και αδυσώπητος αξιωματικός των Ες-Ες Αλόις Μπρούνερ, ο Ντίτερ Βισλιτσένι κ.α.
Στο τέλος του βιβλίου θα διαβάσουμε το σημείωμα του συγγραφέα. Εκεί, θα δούμε την ιστορία του Μαξ Μέρτεν, ο οποίος φυλακίστηκε από την ελληνική δικαιοσύνη και καταδικάστηκε σε φυλάκιση 25 χρόνων αλλά μετά από 8 μήνες αφέθηκε ελεύθερος με τη δικαιολογία της γενικής αμνηστίας. Ένα χρόνο μετά υπεγράφη μία κατάφωρη οικονομική συμφωνία μεταξύ της Γερμανίας και της Ελλάδας, στην οποία η Γερμανία θα αποζημίωνε την Ελλάδα με το γελοίο ποσό των 115 εκατομμυρίων μάρκων, αν αναλογιστεί κανείς τις καταστροφές, υλικές και ηθικές, που προκάλεσαν οι πρώτοι στους δεύτερους.
Η Ελλάδα προσπαθεί να απαλύνει τις πληγές που της άνοιξε η Γερμανία και το Ράιχ και να βρει τον εαυτό της και τη χαμένη της αίγλη. Αλλά ο Philip Kerr με τον σαρκασμό του και τον αιχμηρό του λόγο κάνει σαφές τη θέση του απέναντι στους “νεοέλληνες”. Τους χλευάζει και τους κατηγορεί σε κάθε ευκαιρία που βρίσκει. Μιλάει για λαδώματα, φακελάκια, διαφθορά και ότι ακόμα και ο πιο έντιμος Έλληνας μπορεί άνετα να λαδωθεί με ένα διόλου ευκαταφρόνητο ποσό. Εν συντομία, όλοι οι Έλληνες, ή μάλλον οι σύγχρονοι Έλληνες που απέχουν πολύ από τους αρχαίους, είναι κακοί και συμφεροντολόγοι. Δυστυχώς, ο ελληνικός λαός έχει αποδείξει ότι ξεχνάει εύκολα, αν και δεν διαφαίνεται από την ιστορία του βιβλίου. Θέλω να πιστεύω ότι το γνώριζε, έστω και ως ένα μικρό βαθμό.
Ενώ αυτές είναι οι πεποιθήσεις του για τους Έλληνες, βλέπουμε μία διαφορετική αντιμετώπιση για τους Γερμανούς. Πιο συγκεκριμένα, μας δείχνει ξεκάθαρα ότι υπάρχουν Γερμανοί που ντρέπονται για τα όσα έκανε η πατρίδα τους σε εκατομμύρια ανθρώπους.
Αυτό σίγουρα ξενίζει ακόμα και τους αναγνώστες που συμφωνούν εν μέρει με την άποψή του για τους νεοέλληνες. Βεβαίως, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι άλλοτε πολλά πράγματα αποκρύπτονται επιμελώς και άλλοτε υπάρχουν μισές αλήθειες.
Αυτό διαφαίνεται και από το γεγονός, όταν βρέθηκε κάποια στιγμή στην Ελλάδα για μία παρουσίαση βιβλίου του, ότι κάποιοι του έθεσαν το ερώτημα περί Ελγινείων μαρμάρων –αν και λάθος διατύπωση, αν σκεφτούμε ότι μιλάμε για τα μάρμαρα του Παρθενώνα ή Γλυπτά του Παρθενώνα, ενώ τα τελευταία χρόνια τους έχουν δώσει το προσωνύμιο αυτού που τα “έκλεψε” με την “ευγενική” άδεια που πήραν από τον Οθωμανό Σουλτάνο εκείνης της εποχής στο χαραυγές του 19ου αιώνα– και έδειξε ότι είχε άγνοια αυτού του γεγονότος.
Πέραν αυτών, και επιστρέφοντας στο βιβλίο, αναμφισβήτητα βλέπουμε τον γνωστό σε όλους Μπέρνι, τον κυνικό, σκληρό και ρομαντικό Μπέρνι να κατακλύζει την ιστορία. Η γραφή του, για ακόμα μία φορά, συναρπάζει, δείχνει ότι ήταν γνώστης της γερμανικής επιβολής των Ες-Ες, της Γκεστάπο, της Κρίπο –Κεντρικό Γραφείο Ασφάλειας του Ράιχ– και των ιστορικών γεγονότων εκείνων των ετών που έγραψαν με μαύρο και ανεξίτηλο μελάνι τις σελίδες της παγκόσμιας ιστορίας. Αναμφίβολα, ο Philip Kerr άφησε το αποτύπωμά του, το ιδιαίτερο και πρωτότυπο αποτύπωμα στην κατηγορία της παγκόσμιας νουάρ αστυνομικής λογοτεχνίας.
Και ενώ το μυθιστόρημα κλείνει με την αίσθηση ότι θα υπάρξει συνέχεια, δυστυχώς κάτι τέτοιο δε θα συμβεί ποτέ... Λυπηρό αυτό γιατί σίγουρα είχε να δώσει πολλές ακόμα πληροφορίες και ένα ενδιαφέρον σε παγκόσμιο επίπεδο.
Εν κατακλείδι, όταν ένας αναγνώστης αποφασίζει να διαβάσει αυτό το βιβλίο του Philip Kerr αισθάνεται ρίγη, συγκίνηση και δέος. Γνωρίζει εκ των πραγμάτων ότι δε θα μπορέσει να ζήσει μία επόμενη ιστορία του Μπέρνι Γκούντερ, δε θα διαβάσει άλλο νέο βιβλίο με τον αθυρόστομο και ντόμπρο Μπέρνι, δε θα τον δει να εξιχνιάζει βήμα – βήμα μία νέα δολοφονία, να πίνει τα αγαπημένα του σναπ και να ερωτεύεται. Τα όνειρα κάποτε τελειώνουν και ο αποχαιρετισμός είναι πολύ δύσκολος τόσο γιατί πρόκειται για έναν από τους αγαπημένους ήρωες της αστυνομικής λογοτεχνίας όσο και γιατί η παγκόσμια λογοτεχνία έχασε ένα ταλέντο. Ο Philip Kerr έγινε ένα νέο αστέρι στον ξάστερο ουρανό μας. Μετράμε σχεδόν ένα χρόνο ηχηρής απουσίας. Το ταλέντο σίγησε και ο καρκίνος θριάμβευσε. Όλοι μας, σχεδόν, εξεπλάγην με το άκουσμα αυτής της δυσάρεστης είδησης, του πρόωρου και απροσδόκητου χαμού του...
Βασιλική Διαμάντη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου