Ερώτηση 1η: Ποιος/α είναι ο/η αγαπημένος/η σας ποιητής/τρια;
Ε.Χ.: Έχω πολλούς αγαπημένους ποιητές και ποιήτριες, αν όμως πρέπει να διαλέξω κάποιον που είναι πιο κοντά στην καρδιά μου, θα ξεχωρίσω τον χαρισματικό Πέρση ποιητή Τζελαλεντίν Ρουμί. Ο Ρουμί παρόλο που έζησε και έγραψε πριν από οχτώ αιώνες, οι ιδέες και τα έργα του παραμένουν πάντα διαχρονικά και επίκαιρα. Εκτός από ποιητής, ο Ρουμί ήταν επίσης νομικός, θεολόγος, ουλεμάς και μυστικιστής του Σουφισμού. Ένα από τα στοιχεία που αγαπώ ιδιαίτερα στον Ρουμί, είναι ότι πρέσβευε μια πανανθρώπινη θρησκεία, κηρύσσοντας ότι ο θεός όλων των θρησκειών είναι στην πραγματικότητα ένας και μοναδικός. Έτσι, έγραψε ένα είδος υπερβατικής ποίησης γεμάτο πνευματικότητα, εσωτερισμό, ομορφιά, λιτότητα και αρμονία που με αγγίζει βαθιά. Τα έργα του, δείχνουν τη σχέση του ανθρώπου με το θεϊκό στοιχείο και την προσπάθεια του για αυτοπραγμάτωση και επαφή με ανώτερα πεδία συνειδητότητας. Έχει θεωρηθεί ένας από τους μεγαλύτερους μυστικιστές ποιητές και του δόθηκε τιμητικά το όνομα «Μεβλανά», δηλαδή «ο δάσκαλός μας». Ένα άλλο κοινό μας στοιχείο είναι το ότι πίστευε ότι ο ανώτερος σκοπός του ανθρώπου είναι να ενωθεί με τον Δημιουργό ή Ποιητή του Κόσμου και αυτό μπορεί να το κατορθώσει μόνο μέσα από τη δύναμη της αγάπης. Όπως λέει και ο ίδιος, «Μόνο με την καρδιά μπορείς να αγγίξεις τον ουρανό».
Ερώτηση 2η: Ποιο είναι το πρώτο βιβλίο που διαβάσατε;
Ε.Χ.: Θυμάμαι ότι πριν μάθω να διαβάζω, υπήρχε ένα βιβλίο στο σπίτι για τα βότανα και τα φαρμακευτικά φυτά της Ελλάδας. Οι εικονογραφήσεις του ήταν το μόνο που μπορούσα να καταλάβω τότε και έτσι ζητούσα από τους δικούς μου, να μου διαβάσουν τα ονόματα των φυτών και να μου εξηγήσουν τη χρήση τους. Με γοήτευε από τότε το γεγονός ότι η φύση είχε πάντα μια λύση για το κάθε πρόβλημα και ένα βάλσαμο για την κάθε πληγή. Στις εξορμήσεις μου στην εξοχή τότε, οι οποίες ήταν καθημερινές και πολύωρες, αναζητούσα κάποια από αυτά τα φυτά και όταν τύχαινε να συναντήσω κάποιο στο διάβα μου, ήταν σαν να ξανάβρισκα ένα παλιό, αγαπημένο φίλο και αυτό με γέμιζε με απίστευτη χαρά. Έτσι, μπορώ να πω ότι παρόλο που δεν είχα διαβάσει τις λέξεις του, αυτό ήταν το πρώτο βιβλίο που με είχε αγγίξει βαθιά.
Ερώτηση 3η: Τι σημαίνει για εσάς ποίηση;
Ε.Χ.: Η ποίηση είναι ένα από τα κομμάτια του Παραδείσου που δεν έχουν ακόμα χαθεί.
Είναι η γέφυρα ανάμεσα στον κόσμο του πνεύματος και στον κόσμο της μορφής. Η ποίηση χαράζει νέους ορίζοντες, καταργεί τα όρια που περιορίζουν και πλαταίνει τον νου. Είναι η αναζήτηση μιας πνευματικής διάστασης του λόγου και μια έκφραση ψυχής που μπορεί να αγγίξει τα πάντα- από το πιο μικρό και ταπεινό κομμάτι της δημιουργίας μέχρι την πιο μεγαλειώδη της μορφή.
Ερώτηση 4η: Πώς θα χαρακτηρίζατε την ποιητική σας συλλογή “Ξεδιαλέγοντας κύματα”;
Ε.Χ.: Η ποιητική μου συλλογή “Ξεδιαλέγοντας κύματα” είναι μια χαρτογράφηση δυο κόσμων και της επίδρασής τους στην ψυχή και τη ζωή του ανθρώπου. Είναι ένα ταξίδι σε εσωτερικά και εξωτερικά τοπία. Στην μια μεριά βρίσκεται ο υπαρκτός, εμπειρικός κόσμος και στην άλλη ο υπερβατικός, συμπαντικός Κόσμος. Η κάθε πλευρά έχει τη δική της ενατένιση των πραγμάτων και τη δική της επιρροή στην ψυχή και την πορεία του ανθρώπου. Ο ένας κόσμος μπορεί να κατακτηθεί εξωτερικά, ενώ ο άλλος εκ των έσω. Στον ένα, ο σκοπός είναι το βίωμα ενώ στον άλλο η υπέρβαση. Το ζητούμενο όμως είναι, ο ένας κόσμος να μετουσιωθεί στον άλλο και να ενωθούν σε βαθμό που θα αίρονται οι δυισμοί και οι αντιθέσεις τους και θα έχουν επιστρέψει ξανά στην αρχική τους αρμονία.
Ερώτηση 5η: Έχετε κυκλοφορήσει έξι ποιητικές συλλογές. Ανάμεσα σε όλα σας τα ποιήματα υπάρχει κάποιο που κρατά ξεχωριστή και ιδιαίτερη θέση στην καρδιά σας και αν ναι ποιο είναι αυτό;
Ε.Χ.: Όλα τα ποιήματά μου έχουν τη θέση τους στην καρδιά μου και όλα είναι αγαπημένα παιδιά. Αν ήταν όμως να ξεχωρίσω ένα που να περιγράφει την αιώνια προσπάθεια του ανθρώπου για μετουσίωση, θα διάλεγα το ποίημα, Το δάκρυ του χρόνου, που περιέχεται στην ομότιτλη συλλογή. Το ποίημα αυτό δείχνει τον πόνο που συντροφεύει τον άνθρωπο στα μονοπάτια του χρόνου και την υπέρβαση που θα πρέπει να κάνει για να ενώσει γη κι ουρανό.
Περπάτησα μέχρι την άκρη
της έρημου κάποτε,
έχοντας πιει γουλιά γουλιά
το δάκρυ του χρόνου.
Δεν είχε απομείνει τίποτε πια
έξω από τη σιωπή.
Εκεί στο τέλος της μεγάλης μου
μέρας, κατέγραψα την ένσταση
της ζωής μου
με σκοτάδι και φως.
Ορφάνεψα ξανά παραδίνοντας
το στεγνό μου σώμα στη γη.
Γονάτισα πάνω απ’ το χάος
κι ήπια από την πηγή του
επέκεινα ύδωρ και πυρ.
Θυμήθηκα τον ουράνιο θόλο
και την παλιά μου μορφή
κι έκανα τα πρώτα βήματά μου
πάλι στη γη.
Ερώτηση 6η: “Το γλυκοξύπνημα του μικρού αγγέλου” είναι ένα ποίημα που συνδυάζει ντοπιολαλιά με τη γέννηση ενός παιδιού και θυμίζει τη μορφή ενός νανουρίσματος. Πώς σας γεννήθηκε η ιδέα αυτού του τόσο ιδιαίτερου έργου;
Ε.Χ.: “Το γλυκοξύπνημα του μικρού αγγέλου” είναι ένα ποίημα που περιγράφει τις μνήμες και τα συναισθήματα που ένιωσα με τη γέννηση των δικών μου παιδιών, της Τζίνας και του Γιώργου.
Η ντοπιολαλιά του ποιήματος πρόεκυψε από το γεγονός ότι ήθελα να γράψω κάτι που να θυμίζει τα παλιά νανουρίσματα που ήταν τόσο εύηχα και ποιητικά. Αγαπώ ιδιαίτερα την ντοπιολαλιά γιατί είναι ένα πολύ σημαντικό μέρος του γλωσσικού μας πλούτου και μας ταξιδεύει τόσο όμορφα στον χρόνο και στον χώρο. Είναι ζωτικής σημασίας να μην ξεχαστεί αυτό το τόσο σημαντικό κομμάτι της πολιτισμικής μας κληρονομιάς και γι αυτό και εγώ προσπαθώ να το χρησιμοποιώ όσο περισσότερο μπορώ.
Ερώτηση 7η: Η ποιητική σας συλλογή αποτελείται από αισιοδοξία και δυστυχία. Και τα δύο είναι συναισθήματα που κατακλύζουν την ψυχή κάθε ανθρώπου. Πολλές φορές η ευτυχία βρίσκεται μπροστά στα μάτια μας αλλά εμείς τα κλείνουμε επιδεικτικά. Πού πιστεύετε ότι οφείλεται αυτό;
Ε.Χ.: Οι άνθρωποι δε βλέπουν πολλές φορές την ευτυχία που βρίσκεται μπροστά τους, γιατί πάντα περιμένουν κάτι άλλο να συμβεί, που να είναι καλύτερο ή πιο επιθυμητό από αυτό που ήδη έχουν. Είναι η κατάρα της αιώνιας δυσαρέσκειας που τόσοι άνθρωποι επιβάλλουν στον εαυτό τους και έτσι χάνουν την ουσία της ζωής. Η χαρά δεν πρέπει να εξαρτάται από κάτι ή να συνδέεται με κάποιο άτομο ή ένα γεγονός, γιατί η χαρά που ταυτίζεται με εξωτερικούς παράγοντες, μπορεί ανά πάσα στιγμή να ματαιωθεί. Η πραγματική χαρά είναι η αίσθηση ενότητας με τα πάντα, είναι η χαρά και μόνο της ζωής και δε συνδέεται με προσδοκίες ή προσκολλήσεις. Είναι το ποτάμι της ζωής που ρέει μέσα μας, που δεν απαιτεί, ούτε βάζει όρους, απλά κυλά. Είσαι χαρούμενος και μόνο που υπάρχεις και αυτού του είδους η χαρά σε βοηθά να αποδεχτείς την κάθε σου στιγμή και την κάθε κατάσταση της ζωής σου όπως είναι, χωρίς να παγιδεύεσαι στη χαρά της ή στον πόνο της κάθε φορά. Αυτή η χαρά μπορεί να σου δώσει πίσω τα ινία της ζωής σου και να σε βοηθήσει να είσαι συνειδητός και παρών σε κάθε στιγμή του τώρα, χωρίς να χάνεις τις μέρες σου προσκολλημένος στο παρελθόν ή προσμένοντας το μέλλον. Είναι ακριβώς αυτό που περιγράφω στο ποίημα Γιατρειά της συλλογής «Ξεδιαλέγοντας κύματα» :
Άφησε τη στιγμή σου
να ’ναι έτσι όπως πρέπει,
τέλεια μέσα στης αταξίας της
την τάξη,
και γυμνωμένη απ’ τα πρέπει της
να λάμψει,
να βρει τον δρόμο της,
να γιατρευτεί, να κλάψει,
να γίνει η δύναμή σου
κι η γαλήνη,
να σ’ αγκαλιάσει,
σαν μωρό να σ’ αγαπήσει.
Να ’σαι το θαύμα της
κι αυτή το θαυμαστό,
γιατί ήδη όπως πρέπει
είστε κι οι δυό.
Ερώτηση 8η: Σε ορισμένα ποιήματα συναντάμε επιρροές από την ποίηση παλιότερων δεκαετιών. Ποιον θεωρείτε ως έναν από τους κορυφαίους Έλληνες ποιητές και γιατί;
Ε.Χ.: Η χώρα μας είναι ευλογημένη με τόσους εξαιρετικούς ποιητές που είναι δύσκολο να ξεχωρίσω κάποιον. Ένας από αυτούς όμως, με τον οποίο μπορώ να πω ότι μοιράζομαι κοινά στοιχεία προσέγγισης του κόσμου, είναι ο Άγγελος Σικελιανός, ένας ποιητής φιλόσοφος που ο Σεφέρης ονόμασε «Άρχοντα της λαλιάς μας». Το έργο του είναι μεγαλόπνοο, λυρικό, στοχαστικό, και συνδέει καθημερινά πράγματα με αιώνιες ιδέες. Έτσι, στα ποιήματά του, το βίωμα γίνεται σύμβολο και ο έρωτας μέσο πρόσβασης στο θεϊκό στοιχείο. Μοιράζομαι επίσης τον ρομαντισμό του και τη βαθιά αγάπη του για το ελληνικό πνεύμα και το αρχαίο θέατρο. Ένα άλλο στοιχείο του Σικελιανού με το οποίο μπορώ να ταυτιστώ, είναι το ότι έβλεπε τον ποιητή ως κήρυκα μιας πνευματικής κοσμοθεωρίας που προσπαθούσε να συνδέσει ξανά τον άνθρωπο με το ανώτερο κομμάτι του και με τα αρχετυπικά πρότυπα. Και να παραθέσω τέλος, ένα από τα αγαπημένα μου ποιήματα του Σικελιανού το «Γιατί βαθιά μου δόξασα»:
Γιατί βαθιά μου δόξασα και πίστεψα τη γη
και στη φυγή δεν άπλωσα τα μυστικά φτερά μου,
μα ολάκερον ερίζωσα το νου μου στη σιγή,
νά που και πάλι αναπηδά στη δίψα μου η πηγή,
πηγή ζωής, χορευτική πηγή, πηγή χαρά μου…
Γιατί ποτέ δε λόγιασα το πότε και το πώς,
μα εβύθισα τη σκέψη μου μέσα στην πάσαν ώρα,
σα μέσα της να κρύβονταν ο αμέτρητος σκοπός,
νά τώρα που, ή καλοκαιριά τριγύρα μου είτε μπόρα,
λάμπ’ η στιγμή ολοστρόγγυλη στο νου μου σαν οπώρα,
βρέχει απ’ τα βάθη τ’ ουρανού και μέσα μου ο καρπός!…
Γιατί δεν είπα: «εδώ η ζωή αρχίζει, εδώ τελειώνει…»
μα «αν είν’ η μέρα βροχερή, σέρνει πιο πλούσιο φως…
μα κι ο σεισμός βαθύτερη τη χτίση θεμελιώνει,
τι ο ζωντανός παλμός της γης που πλάθει είναι κρυφός…»
νά που, ό,τι στάθη εφήμερο, σα σύγνεφο αναλιώνει,
νά που ο μέγας Θάνατος μου γίνηκε αδερφός!…
Ερώτηση 9η: Τι θα θέλατε να πείτε στους αναγνώστες σας;
Ε.Χ.: Κατά πρώτον θα ήθελα να τους πω ένα μεγάλο ευχαριστώ για την τιμή που μου κάνουν. Πιστεύω ότι σχεδόν όλοι οι ποιητές γράφουν πολύ περισσότερο για τους άλλους και λιγότερο για τον εαυτό τους, και αυτό γιατί το βασικό ζητούμενο είναι να επικοινωνήσουν την αλήθεια τους στον κόσμο. Έτσι, το κάθε ποίημα, και γενικότερα το κάθε έργο τέχνης, λειτουργεί διαδραστικά με τους αποδέκτες του, δημιουργώντας μια αμφίδρομη σχέση ανταλλαγής ενέργειας και ιδεών. Με αυτόν τον τρόπο, οι δέκτες μετατρέπονται και εκείνοι σε πομπούς, έχοντας πια δημιουργήσει μια ενεργή και όχι παθητική παρουσία μέσω της σύνδεσής τους μαζί του. Ένα έργο τέχνης εμπλουτίζεται κάθε φορά που αγγίζει κάποιον και όταν αυτό συμβεί, ο αποδέκτης συνδέεται με το Εγρηγορός, δηλαδή με το ενεργειακό σώμα του συγκεκριμένου έργου που αποτελείται από όλες τις σκέψεις, εμπειρίες, συναισθήματα, ερμηνείες, προσδοκίες και ενέργειες που έχουν σχέση με αυτό. Θα ήθελα, λοιπόν, να παροτρύνω τους αναγνώστες μου να αφήσουν το κάθε ποίημα να τους αγγίξει και να τους μιλήσει ατομικά. Επειδή το κάθε ποίημα είναι πολυδιάστατο και λειτουργεί σε πολλαπλά επίπεδα, μπορεί να ερμηνευτεί με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους, και γι αυτό το λόγο, καμία προσέγγιση και κριτική δεν είναι καλύτερη από κάποια άλλη. Μπορεί κάτι να είναι διαχρονικό και παγκόσμιο, αλλά ταυτόχρονα εξατομικευμένο και προσωπικό.
Ερώτηση 10η: Θα θέλατε να μας πείτε μερικά λόγια για το επόμενο συγγραφικό σας βήμα;
Ε.Χ.: Αυτό τον καιρό, εργάζομαι πάνω σε μια καινούρια ποιητική συλλογή και επίσης σε μια συλλογή διηγημάτων. Μου αρέσουν οι σύντομες μορφές λόγου, επειδή μπορούν να ενσωματώσουν την ουσία ενός θέματος χωρίς να κουράσουν τον νου με περιττά. Και αυτά τα έργα εκφράζουν την αγωνία του σύγχρονου ανθρώπου και την προσπάθεια του να κατανοήσει τον εαυτό του και την πραγματικότητα, ζώντας σε ένα δύσκολο, αλλοτριωμένο κόσμο που υπονομεύει διαρκώς την πνευματική του διάσταση και την πραγματική ύπαρξη.
Β.Δ.: Σας ευχαριστώ πάρα πολύ για τη συνέντευξη που μου παραχωρήσατε! Εύχομαι κάθε επιτυχία και καλοτάξιδη η ποιητική σας συλλογή!!!
Ε.Χ.: Ευχαριστώ θερμά για τη φιλοξενία και την τιμή!
Η Ειρήνη Χαβρεδάκη γεννήθηκε στο Καρλόβασι Σάμου. Σπούδασε Αγγλική Φιλολογία και Γλώσσα και είναι κάτοχος Bachelor και Master από το Πανεπιστήμιο του Νοτίου Ιλινόις (ΗΠΑ) και διδακτορικού διπλώματος (Ph.D.) από το Πανεπιστήμιο του Κονέκτικατ (ΗΠΑ). Από το 1989 διδάσκει στο Τμήμα Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης.
Έχει δημοσιεύσει τέσσερα συγγράμματα ειδικών αγγλικών για κοινωνιολόγους από τις εκδόσεις Gutenberg «Τυπωθήτω»: Themes in Sociology, Social Theorists, Sociological Perspectives, Sociological Methods.
Έχει εκδώσει τις ποιητικές συλλογές: Διαδρομές (Ιωλκός, 2012), Αντίποδες (Ιωλκός, 2013), Κλέφτες τ’ ουρανού (Ιωλκός, 2014), Το αιώνιο τώρα, (Ιωλκός, 2016), Το δάκρυ του χρόνου (Κέδρος, 2018), Ξεδιαλέγοντας κύματα (Κέδρος, 2020). Ποιήματά της έχουν δημοσιευθεί σε ανθολογίες και λογοτεχνικά περιοδικά της Ελλάδας και του εξωτερικού.
ΞΕΔΙΑΛΕΓΟΝΤΑΣ ΚΥΜΑΤΑ
Διαλέξαμε τις μέρες μας
μια μια
– άλλες με φλόγα ντυμένες
κι άλλες με του γαλήνιου νερού
το βάθος ολόγιομες –
αξόδευτος μη μείνει
ο χρόνος μας
και ο καιρός μας φτωχός.
Έτσι, για να ξανανθίσει
στο αίμα μας
της ζωής το βασίλειο,
στεφανωμένο ουρανό
κι ακατάβλητο να γενεί
της σπουδής μας το έργο
και τον ρυθμό του να βρει
πάνω στη γη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου