Ερώτηση 1η: Ποιο είναι το αγαπημένο σας βιβλίο;
Ι.Ζ.: Αυτή είναι μάλλον η δυσκολότερη ερώτηση του κόσμου. Ως παιδί θα σας απαντούσα η Οδύσσεια του Ομήρου ή ο Ροβινσώνας Κρούσος του Ντάνιελ Ντεφόου. Ως ενήλικος θα προσομοιάσω την απάντηση με ένα εκκρεμές που εκτελεί ταλάντωση ανάμεσα στο Κάτω από το ηφαίστειο του Μάλκομ Λόουρυ και τις Αόρατες πόλεις του Ίταλο Καλβίνο.
Ερώτηση 2η: Τι σημαίνει για εσάς λογοτεχνία;
Ι.Ζ.: Η τέχνη λόγου, του δικού μου στην προκειμένη περίπτωση. Είναι επίσης η πορεία του γράφοντος προς την αυτογνωσία. Λογοτεχνία είναι τελικά η εκφορά του λόγου ενός λαού με έναν ιδιοπρόσωπο τρόπο, αυτόν του κάθε συγγραφέα.
Ερώτηση 3η: Πώς θα χαρακτηρίζατε το βιβλίο σας “Περί του εαυτού ψυχής”;
Ι.Ζ.: Ένα μυθιστόρημα για το Βυζάντιο των μέσων χρόνων, ένα οδοιπορικό στο πολιτισμό της γραφής και της εικονογραφίας του, μια περιπέτεια ζωής ενός καθημερινού ανθρώπου που προσπαθεί να ξεχωρίσει τα σημαντικά από τα ασήμαντα, τα ελάσσονα από τα κεφαλαιώδη. Μια πορεία για να συναντήσει την πραγματική του ψυχή.
Ερώτηση 4η: Τι σας ενέπνευσε για τη συγγραφή αυτού του βιβλίου; Υπήρξε κάποια πηγή έμπνευσης;
Ι.Ζ.: Έμπνευση ήταν ό,τι μας κληροδότησε ο βυζαντινός πολιτισμός στην αρχιτεκτονική, στις εικαστικές τέχνες, στη φιλολογία, την υμνογραφία, τη θεολογία, την ιστοριογραφία. Προφανώς όσα σημαντικά μυθιστορήματα έχουν γραφτεί γι’ αυτήν την αυτοκρατορία των 11 αιώνων δείχνουν πάντα τον δρόμο, έχουν αφήσει ίχνη. Και τα ίδια τα βυζαντινά κείμενα μπορούν να αποτελέσουν έμπνευση, για όσους βέβαια διαθέτουν ιδιαίτερη όρεξη και υπομονή.
Ερώτηση 5η: Ο Σταυράκιος Κλαδάς, ως αντιγραφέας, πόσο σημαντικός είναι στην κοινωνία εκείνης της εποχής; Θέλετε να εξηγήσετε, σε όσους δεν έχουν διαβάσει ακόμα το βιβλίο σας, με λίγα λόγια τη θέση του και τη σπουδαιότητά του;
Ι.Ζ.: Ο Σταυράκιος Κλαδάς είναι ένα επινοημένο πρόσωπο πάνω στο οποίο απεικονίζεται η τέχνη της αντιγραφής στον μεσαιωνικό κόσμο. Χρωστούμε πολλά ως σύγχρονος πολιτισμός σε αυτούς τους ανώνυμους εργάτες των κειμένων, καθώς μέσα από τη γραφίδα τους διατηρήθηκε όχι μόνο ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός αλλά ό,τι σημαντικό είχε γραφτεί ως εκείνη την εποχή. Μοναχοί οι περισσότεροι, δουλεύοντας ακαταπόνητα σε παγωμένες αίθουσες, με τον κίνδυνο κάποια στιγμή να τυφλωθούν από τις κακές συνθήκες φωτισμού, μας χάρισαν μαζί με τους ειδικευμένους μικρογράφους, τους εικονογράφους των σελίδων, έργα εξαιρετικής καλλιτεχνικής αξίας όχι μόνο ως περιεχόμενο, αλλά και βιβλία θαυμαστά ως αντικείμενα.
Ερώτηση 6η: Το Βυζάντιο έχει μία τεράστια ιστορία με καλές και κακές στιγμές. Αν θα μπορούσατε να μεταφερθείτε σε μία συγκεκριμένη χρονική περίοδο, ποια θα ήταν αυτή και γιατί;
Ι.Ζ.: Γράφοντας το Περί της εαυτού ψυχής είναι σαν να έχω ήδη μεταφερθεί. Η χρονική περίοδος στην οποία αναφέρομαι είναι τα πρώτα χρόνια της δυναστείας των Κομνηνών, από τη συντριβή στο Μαντζικέρτ το 1071 μ.Χ ως τα χρόνια του του Μανουήλ Α΄ Κομνηνού. Είναι το χρονικό διάστημα που ζει ο βασικός χαρακτήρας του μυθιστορήματος, μια πολύ ενδιαφέρουσα εποχή. Βρισκόμαστε στην αρχή ακόμη της παρακμής του κράτους το οποίο θα συνεχίσει να διολισθαίνει για αιώνες ως την άλωση. Τότε είναι η πρώτη ουσιαστική και σε μεγάλο εύρος συνάντηση με τη Δύση με αφορμή την πρώτη σταυροφορία. Επίσης είναι μια εποχή άνθησης της εκκλησιαστικής γραμματείας και μελέτης και σχολιασμού της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας. Τέλος μια εποχή ιδεολογικών αντιθέσεων με φιλοσοφικές αντιγνωμίες, οι οποίες και θα γεννήσουν τεκτονικές αλλαγές τους επόμενους αιώνες.
Ερώτηση 7η: Θεωρείτε ότι υπάρχει επάρκεια βιβλίων για το Βυζάντιο, ώστε να πει ένας αναγνώστης ότι ξέρει ένα μεγάλο μέρος αυτής της ιστορικής περιόδου;
Ι.Ζ.: Σήμερα ένα μέρος της βυζαντινής γραμματείας υπάρχει διαθέσιμο και για το ευρύ κοινό. Έχουμε ακόμη μια πληθώρα μελετών από ξένους και Έλληνες φιλόλογους και ιστορικούς, τα οποία μπορούν να προσφέρουν γνώση για όποιον ενδιαφερθεί να μελετήσει όποια περίοδο της αυτοκρατορίας επιθυμεί. Τα μυθιστορήματα όμως γύρω από το Βυζάντιο εκτιμώ ότι δεν είναι αρκετά. Θα ήθελα ως αναγνώστης να υπάρχουν περισσότερα. Να μη μιλήσω βέβαια για κινηματογράφο και τηλεοπτικές σειρές, εκεί το Βυζάντιο είναι ανύπαρκτο.
Ερώτηση 8η: Στο βιβλίο σας βλέπουμε την καθημερινότητα των ανθρώπων, τους σπουδαίους ρόλους κάποιων και τον θεσμό της οικογένειας. Πιστεύετε ότι υπάρχουν μέχρι και σήμερα ομοιότητες μεταξύ αυτών των δύο εποχών;
Ι.Ζ.: Νομίζω πως ναι. Αν παρακολουθήσετε τους ελιγμούς των ανθρώπων γύρω από την εξουσία, όπως παρουσιάζονται στο βιβλίο, αυτό κάτι θα σας θυμίσει. Επίσης οι οικογενειακοί δεσμοί, ο αγώνας για επιβίωση, η μοναξιά του πραγματικά σκεπτόμενου ανθρώπου, όλα αυτά έχουν ολοφάνερες αναλογίες με το σήμερα.
Ερώτηση 9η: Τι θα θέλατε να πείτε στους αναγνώστες σας;
Ι.Ζ.: Μια γενικότερη ευχή για την ανάγνωση. Να μάθουν να εμπιστεύονται το αναγνωστικό τους κριτήριο, να κρατήσουν ζωντανή τη σχέση τους με τα βιβλία και να θυμούνται πως η ανάγνωση είναι η μοναδική δραστηριότητα όπου και η κατάχρησή της ακόμη αποφέρει μόνο ευεργετήματα.
Β.Δ.: Σας ευχαριστώ πάρα πολύ για τη συνέντευξη που μου παραχωρήσατε! Εύχομαι κάθε επιτυχία και καλοτάξιδα τα βιβλία σας!!!
Ι.Ζ.: Εγώ σας ευχαριστώ για την πρόσκληση και τη φιλοξενία.
Ο Ισίδωρος Ζουργός γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1964. Έχει γράψει τα µυθιστορήµατα Φράουστ (Νέα Σύνορα - Α.Α Λιβάνη, 1995, νέα, αναθεωρηµένη έκδοση από τις Εκδ. Πατάκη, 2010), Αποσπάσµατα από το βιβλίο του ωκεανού (Εκδ. Πατάκη, 2000, νέα έκδοση από τις Εκδ. Πατάκη, 2007), Η ψίχα εκείνου του καλοκαιριού (Εκδ. Πατάκη, 2002), Στη σκιά της πεταλούδας (Εκδ. Πατάκη, 2005), Η αηδονόπιτα (Εκδ. Πατάκη, 2008), Ανεµώλια (Εκδ. Πατάκη, 2011, Βραβείο Αναγνωστών του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου), Σκηνές από τον βίο του Ματίας Αλµοσίνο (Εκδ. Πατάκη, 2014, Ειδικό Βραβείο βιβλιοπωλείων Public 2015), Λίγες και μία νύχτες (Εκδ. Πατάκη, 2017, Βραβείο περιοδικού Κλεψύδρα 2017), Οι ρετσίνες του βασιλιά (Εκδ. Πατάκη, 2019), Περί της εαυτού ψυχής (Εκδ. Πατάκη 2021). Επίσης συνέγραψε µε τον σκηνοθέτη Πάνο Καρκανεβάτο το σενάριο της µεγάλου µήκους ταινίας Όχθες που προβλήθηκε τον Μάρτιο του 2015. Είναι μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων και της Εταιρείας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης.
Περί της εαυτού ψυχής
Η γραφίδα του αφηγείται τη ζωή του, μια ιστορία εφηβικής μοναξιάς και χειρογράφων. μια περιδίνηση σε διανοητικά διλήμματα, διωγμούς, έρωτες και αγωνίες στην αυγή της δυναστείας των Κομνηνών στα τέλη του 11ου αιώνα. Η ζωή των απλών ανθρώπων κατά τη βασιλεία των Ρωμαίων, ο πολιτισμός του λόγου και της εικόνας, μα πάνω απ’ όλα η αφή της μνήμης. Όλη η αγωνία του ανθρώπου σε ένα βιβλίο, που δεν αφηγείται μόνο την αναζήτηση της ουράνιας βασιλείας, αλλά μνημονεύει και την επίγεια ζωή και τη χοϊκή ψυχή.
Μέσα από τις σελίδες του κατοπτρίζεται η Βυζαντινή Αυτοκρατορία την εποχή που πληθαίνουν οι απειλητικές σκιές από Ανατολή και Δύση. Στο μυθιστόρημα τον πρώτο λόγο δεν έχουν οι αυλικές συνωμοσίες και οι πολύνεκρες μάχες, αλλά το φως απ’ τα λυχνάρια των αντιγραφέων, που σκύβουν πάνω από τα συναξάρια των αγίων και τις διατριβές των γραμμάτων. Μέσα από τις σελίδες του αναδύονται ο ύπατος των φιλοσόφων Μιχαήλ Ψελλός, ο όσιος Νικήτας Στηθάτος, λόγιοι, μοναχοί, αγιογράφοι… Όμως στο κέντρο όλων βρίσκεται ο στίχος ενός αινιγματικού ποιήματος και μια γυναίκα, το εσώτερο ρούχο της ψυχής του ήρωα, το ένδυμα που υποκαθιστά το βασανιστικό ράσο.
Το "Περί της εαυτού ψυχής" είναι ένα εσωτερικό χρονικό για τον τρόπο που ένας αντιγραφέας γίνεται συγγραφέας, ένα μυθιστόρημα οικογένειας, περιπέτειας και ελευθερίας, για το άλλο Βυζάντιο. Ένα βιβλίο για τη δύναμη της γραφής και της μνήμης, γι’ αυτήν την ορμή που απαιτεί να ονοματίσουμε τα πράγματα του κόσμου εξαρχής με ανάδοχο τη δική μας ψυχή.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου