George Moore
ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΕΙΣ ΕΝΟΣ ΝΕΑΡΟΥ ΑΝΔΡΑ
Εισαγωγή-Μετάφραση: Γιάννης Λειβαδάς
Σειρά: ΚΛΑΣΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΚΗΚΗ (Λευκή Σειρά)
Εκδόσεις ΕΞΑΝΤΑΣ
Τιμή εκδότη: 17€
ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΗ
Οι Εξομολογήσεις ενός νεαρού άνδρα του Τζορτζ Μουρ έπεσαν εντελώς τυχαία στα χέρια μου λίγο πριν από το 2000· ένας γκρίζος τόμος στη βάση μιας στοίβας σ’ ένα παλαιοβιβλιοπωλείο, ο οποίος με το άνοιγμα της πρώτης σελίδας μου κίνησε το ενδιαφέρον. Ήταν μια περίοδος κατά την οποία δεν διάβαζα αγγλική ή ιρλανδική λογοτεχνία, εντούτοις το βιβλίο αυτό το διάβασα επανειλημμένα στη διάρκεια εκείνου του καλοκαιριού και στη συνέχεια βρήκε μια μόνιμη θέση σε ένα από τα ράφια των βιβλιοθηκών μου. Τα επόμενα χρόνια χρειάστηκε να επιστρέψω σ’ αυτό, για τους λόγους που παρουσιάζονται πιο κάτω σε αυτό το εισαγωγικό κείμενο, και στη διάρκεια αυτών των επιστροφών μοιραία διαπίστωσα πως ο Τζορτζ Μουρ ήταν ένας από τους καθοριστικότερους Ευρωπαίους συγγραφείς του δεύτερου μισού του δέκατου ένατου αιώνα, όμως συνάμα ήταν ένας πρωτοπόρος της ευρωπαϊκής πεζογραφίας.
Οι Εξομολογήσεις ενός νεαρού άνδρα κυκλοφόρησαν το 1888 από τον εκδοτικό οίκο Swan Sonnenschein, Lowrey & Co, η γαλλική έκδοση είχε προηγηθεί δύο χρόνια νωρίτερα και είχε δημιουργήσει έναν σχετικό σάλο στους παρισινούς λογοτεχνικούς κύκλους.
Σ’ αυτό το βιβλίο ο Τζορτζ Μουρ ανέπτυξε, εν είδει παρωδίας, το κοινωνικό και διανοητικό του πορτρέτο, ανατρέποντας συλλήβδην το ύφος και το ήθος με τα οποία γράφονταν, εκείνη την περίοδο, ανάλογα κείμενα. Εν ολίγοις, ο Μουρ αποκολλήθηκε από τη βικτωριανή εποχή και βρέθηκε μεμιάς στις αρχές του εικοστού αιώνα. Μολαταύτα, στη συνέχεια ο Μουρ δεν ανέχτηκε ούτε επικρότησε τους μοντερνιστικούς διασκελισμούς.
Ο Τζορτζ Μουρ γεννήθηκε το 1852 στο Κάρνακον, κοντά στο Κλαρμόρις της κομητείας Μάγιο, στην Ιρλανδία. Ήταν ο μεγαλύτερος γιος του γνωστού και διαπρεπούς πολιτικού Τζορτζ Χένρι Μουρ. Πέρασε μεγάλες περιόδους της ζωής του στο Δουβλίνο, στο Λονδίνο και στο Παρίσι.
Έγραψε συνολικά εξήντα πέντε έργα· πεζογραφήματα, ποίηση, θεατρικά, κριτική επιστολογραφία, τα περισσότερα από τα οποία εκδόθηκαν, ορισμένα από αυτά μάλιστα επανεκδόθηκαν κάμποσες φορές, εφόσον ο Μουρ ήταν τελειομανής και προχωρούσε σε ουκ ολίγες αλλαγές και αναθεωρήσεις. Ο Μουρ ασχολήθηκε επίσης με τη ζωγραφική και θεωρείται ο άνθρωπος ο οποίος προώθησε το κίνημα των Γάλλων ιμπρεσιονιστών στην Αγγλία. Κατά την περίοδο 1880-1890, μύησε τους Άγγλους αναγνώστες στα ρεύματα της γαλλικής λογοτεχνίας τα οποία αργότερα καταχωρίστηκαν ως εισηγητήρια του γαλλικού και ευρωπαϊκού μοντερνισμού.
Ο Μουρ δεν ήταν σε τίποτα τυπικός· προτιμούσε να μιλά την Αγγλική, έκανε μια ανεπιτυχή προσπάθεια να εντρυφήσει στην Ιρλανδική γλώσσα· ήταν καθολικός αλλά παρέκκλινε προς έναν φιλοσοφικό αηθικισμό, θεωρούσε τον εαυτό του περισσότερο Γάλλο παρά Άγγλο ή Ιρλανδό, και εκτιμούσε πως ως καλλιτέχνης δεν είχε εθνική ταυτότητα, υπήρξε πάντοτε «Ευρωπαίος». Εν ολίγοις, ο Τζορτζ Μουρ ήταν μία αμφιλεγόμενη και πυρετώδης προσωπικότητα.
Όσο ζούσε, για λόγους κοινωνικούς, λογοτεχνικούς και αισθητικούς, η αναγνώρισή του κατέστη αδύνατη.
Ο Μουρ δεν ανταποκρινόταν στους περιορισμούς των ειδών και των κατηγοριών της εποχής του, και κάθε φορά που ένιωθε πίσω του την ανάσα της κοινωνικής αποδοχής, φρόντιζε με γοργά βήματα να ξεμακραίνει εκ νέου, ενσωματώνοντας και αναπλάθοντας στοιχεία του γαλλικού φυσιοκρατισμού, του ρεαλισμού και της αυτοανάλυσης, σκανδαλίζοντας τους πολιτικώς ορθούς, τους ηθικιστές αλλά και τους χριστιανούς. Η Γαλλία τον αγκάλιασε, η Αγγλία τον αντιμετώπισε σαν απόβλητο διότι ο Μουρ ήταν υπερβολικά Γάλλος, υπερβολικά Ιρλανδός, υπερβολικά καθολικός, μα και υπερβολικά τολμηρός και ανατρεπτικός. Η Ιρλανδία ακολούθησε τα βήματα της Αγγλίας έχοντας να του καταλογίσει επιπροσθέτως το γεγονός πως ο Μουρ ήταν υπέρ της ένωσης των δύο κρατών.
Ο Τζορτζ Μουρ επηρεάστηκε σε καθοριστικό βαθμό από τη διαμονή του στη Γαλλία. Λίγο μετά το 1870 έγινε στενός φίλος του Μανέ και του Ντεγκά – από τους οποίους απέκτησε τρία πορτρέτα, τα οποία έχουν διασωθεί. Ξεκίνησε μια ένθερμη συνεργασία με τον Ζολά, κατόπιν όμως διατήρησε διακριτική απόσταση από τις λογοτεχνικές του τοποθετήσεις.
Στις Εξομολογήσεις ενός νεαρού άνδρα, που αποτελούν μακράν το πιο εμπνευσμένο, απολαυστικό και ανώτερο από τα υπόλοιπα έργα του, συνδυάστηκαν, πιθανώς κατ’ αυτόν τον τρόπο για πρώτη φορά στην ιστορία της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας, τα εικαστικά, η μουσική, οι σπουδές των φύλων, η πολιτική, η συγκριτική λογοτεχνία και η ιστοριογραφία.
Στις Εξομολογήσεις ενός νεαρού άνδρα, ο Μουρ συμπλέκει τις ιδιότητες λογοτεχνικών χαρακτήρων με τις ιδιότητες πραγματικών προσώπων, δημιουργεί αυθαίρετα, αλλά εύστοχα, παραπομπές μεταξύ συμβάντων και ερμηνειών, εφαρμόζει έναν ιδιαίτερα οξύ και δηκτικό τρόπο εξιστόρησης, όπου οι προτιμήσεις και οι ιδέες του συγγραφέα παραπαίουν μεταξύ σοβαρού και αστείου, μεταξύ ένστασης και επικρότησης ή μεταξύ αιτίας και σκοπιμότητας.
Εξίσου υποβλητική ήταν και η, σε μεγάλο βαθμό αποσιωπημένη, κληρονομιά του: η έκθεση πολλών εκ των αισθητικών του θέσεων και ο τρόπος γραφής του βιβλίου επανεμφανίστηκαν διά της χειρός ιδιαιτέρως σημαντικών και κορυφαίων λογοτεχνών όπως ο Τζέιμς Τζόις (ο οποίος τον αναφέρει στον Οδυσσέα), η Βιρτζίνια Γουλφ, ο Ντ. Χ. Λόρενς, ο Τόμας Γουλφ (ο οποίος επίσης τον αναφέρει στο Περί χρόνου και ποταμού), ο Ίβλιν Γουό κ.ά.
Ο Τζορτζ Μουρ πέθανε το 1933 στο Λονδίνο από ουραιμία. Κατόπιν εντολής του ιδίου, η τεφροδόχος του θάφτηκε στην περίμετρο των ερειπίων του πατρογονικού του μεγάρου, Μουρ Χολ, το οποίο είχε πυρποληθεί το 1923 στη διάρκεια του Ιρλανδικού Εμφυλίου Πολέμου.
Γιάννης Λειβαδάς
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου