Κριτική Βιβλίου “Ο φυλακισμένος του Ιτς Καλέ” του Θεόδωρου Δημοσθ. Παναγόπουλου

Ποιος είναι ο φυλακισμένος του Ιτς Καλέ; Κατά πόσο αυτό το πόνημα αποτελεί βιβλίο ιστορικής και ενδελεχούς έρευνας; Τα γεγονότα που ξεδιπλώνονται βασίζονται στα αληθινά ιστορικά γεγονότα; Μπορεί να χωρέσει η ζωή ενός από τους πιο σημαντικούς ανθρώπους και μιας εκ των πιο ένδοξων προσωπικοτήτων της Ελληνικής Επανάστασης μέσα σε ένα πολυσέλιδο βιβλίο; Υπήρχαν τελικά Κρυφά Σχολειά ή όλα αποτελούν αποκύημα της φαντασίας κάποιων;
Ο ρόλος των επαναστατών, των καπεταναίων, των οπλαρχηγών, του λαού, της ισχυρής δύναμης της χώρας, των Τούρκων πασάδων, μπέηδων κ.α. ξεδιπλώνονται βήμα – βήμα και σελίδα – σελίδα. Οι προδότες της χώρας ονοματίζονται και το θολό τοπίο ξεδιαλύνεται. Υποστηρικτές της επανάστασης τιμωρούνται δια απαγχονισμό με τις κατηγορίες της προδοσίας του έθνους. Ενώ οι αληθινοί προδότες γλεντούν, τρώνε και πίνουν στην υγειά των αφελών πολιτών.
Ένα από τα αγαπημένα μου αποσπάσματα είναι αυτό που βρίσκεται στις σελίδες 173-4 «Μου είπε μια μέρα, ένα μύθο του Αισώπου. Βρήκε, λέει, μια καλή συμπονετική γυναίκα στην αυλή της, ένα φίδι παγωμένο, πεινασμένο, μισοπεθαμένο. Το μάζεψε, το πήρε μέσα, το τάϊσε, το ανάστησε και εκείνο γύρισε και την δάγκωσε. “Γιατί το έκανες αυτό, το ρώτησε η καλή γυναίκα. Εγώ σε περιμάζεψα και σε έσωσα. Γιατί μου φέρθηκες έτσι;” “Έπρεπε να ξέρεις τη φύση μου”, της απάντησε το φίδι.
»Το ίδιο κάματε και εσείς. Μαζέψατε όλα τα φίδια στον κόρφο σας, τα ζεστάνατε, τα ταΐσατε και τώρα παραπονιόσαστε που σαν δάγκωσαν...»
Ο συγγραφέας Θεόδωρος Παναγόπουλος μας έχει προσφέρει τρία αξιόλογα βιβλία με αναφορά την περίοδο της Ελληνικής Επανάστασης του 1821. Το πρώτο ήταν “Ψιλά γράμματα της Ιστορίας”, το δεύτερο “Όλα στο φως” και το τρίτο “Ο φυλακισμένος του Ιτς Καλέ”.
Στο τρίτο του αυτό δημιούργημα «προσπαθεί να ξεχωρίσει την ήρα από το σιτάρι» όπως λέει ο λαός. Αρκετά δύσκολο εγχείρημα. Οι ιστορικές ανακρίβειες ή παραποιήσεις σε κάθε πτυχή της ελληνικής ή/και της παγκόσμιας ιστορίας είναι αμέτρητες. Ο Ναπολέων Βοναπάρτης είχει πει ότι «η ιστορία γράφεται από τους νικητές». Αυτό προσπαθεί να κάνει ο Θεόδωρος Παναγόπουλος. Δεν αρέσκεται σε ωραιοποιήσεις και χάιδεμα των αυτιών. Και έτσι οφείλει να είναι κάθε ερευνητής και συγγραφέας ιστορικών βιβλίων. Η αλήθεια όσο ωμή και αν είναι, πρέπει να λέγεται σε τέτοιου είδους αναγνώσματα.
Οι πηγές είναι πολλές και στο τέλος του βιβλίου θα βρεθούμε μπροστά σε μία μεγάλη γκάμα και βιβλιογραφία αυτών. Το βιβλίο μπορεί να μη διαβάζεται απνευστί αλλά κάθε τέτοιο ανάγνωσμα, απαιτεί αρκετή μελέτη και εμπέδωση προτού συνεχίσει κάποιος να προχωράει σε κάποιο άλλο ιστορικό γεγονός. Τα πιο δυνατά κομμάτια αυτού του εκτενούς ιστορικού πονήματος είναι σίγουρα η φυλάκιση και η δίκη του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η διαδρομή του από τη γέννησή του μέχρι και τον ρόλο του στην επανάσταση τόσο του ιδίου όσο και όλη της οικογένειάς του είναι ασήμαντη.
Το χαρακτηριστικό που κάνει πιο δυνατά τα κομμάτια που προανέφερα είναι η δραματοποίηση του κλίματος και του προφορικού λόγου του ίδιου του Κολοκοτρώνη. Η αντρειοσύνη, η ευθύτητα και ο ντομπροσύνη του κάνουν όλους τους αναγνώστες του να “λυγίσουν” και να απογοητευτούν από τα τεκταινόμενα εκείνων των εποχών, όπου ο καθένας μπορεί να ανακαλύψει τις ομοιότητες που θα βρει με αυτές της σημερινής εποχής.
Η γραφή είναι σκληρή, αδυσώπητη, ο συγγραφέας – ερευνητής δεν αρέσκεται σε ωραιοποιήσεις ούτε στο να μη ρίξει ευθύνες εκεί που χρειάζεται και οι αποκαλύψεις αφήνουν εξαπίνης τους πάντες. Πολλά ψέματα έρχονται στο φως και οι συνεχείς αποκρύψεις των αληθινών γεγονότων προκαλούν το συναίσθημα της οργής και της απογοήτευσης όλων μας. Εκτός από γνώσεις αποτελεί ένα εκ των σημαντικότερων ιστορικών αναγνωσμάτων για μελέτη! Αφήνοντας στην άκρη οτιδήποτε αρνητικό μπορεί να βρούμε σε αυτές τις σχεδόν 600 σελίδες θα πω ότι αξίζει να προσπαθήσουμε να το μελετήσουμε με ιδιαίτερη προσοχή καθώς είναι από τα λίγα διαμάντια αναφορικά με τα γεγονότα του 1821 που οφείλουμε να έχουμε στις βιβλιοθήκες μας!





Βασιλική Διαμάντη